Θάφτηκαν ζωντανοί… Το κείμενο του Σενέρ Λεβέντ για τους αγνοούμενους που έβαλε φωτιά

Ο O Τουρκοκύπριος δημοσιογράφος Σενέρ Λεβέντ. Φωτογραφία AFRIKA

Του Σενέρ Λεβέντ

• Εκείνοι που δολοφονήθηκαν και θάφτηκαν μαζικά σε λάκκους που σκάφτηκαν με μπουλντόζες. Εκείνοι που ρίχτηκαν μέσα σε πηγάδια. Τους ψάχνουμε συνεχώς…

Οι αγνοούμενοι συνεχίζουν να είναι μια ανοικτή πληγή στην καρδιά μας. Εκείνοι που δολοφονήθηκαν και θάφτηκαν μαζικά σε λάκκους που σκάφτηκαν με μπουλντόζες. Εκείνοι που ρίχτηκαν μέσα σε πηγάδια. Τους ψάχνουμε συνεχώς, αλλά ακόμα δεν μπορούμε να...

τους βρούμε. Άλλωστε όσοι γνωρίζουν δεν μιλάνε. Μήπως δεν υπάρχει τρόπος να αναγκαστούν να μιλήσουν; Υπάρχει φυσικά. Αλλά δεν μπορούν να το κάνουν αυτό εκείνοι που διαχειρίζονται την υπόθεση κατά τρόπον ώστε να έχουν «και την πίτα σωστή και τον σκύλο χορτάτο». Τι κάνουν; Προβαίνουν σε εκκλήσεις. Εκκλήσεις σε όσους γνωρίζουν. «Ελάτε να μας δείξετε τα μέρη, δεν θα πάθετε τίποτα, θα κρατηθεί μυστική η ταυτότητά σας», τους λένε. Δίνουν διαβεβαιώσεις. Αλλά δεν λαμβάνουν και πολλοί υπόψη αυτές τις εκκλήσεις. Όμως θα μπορούσαν να έκαναν ακριβώς το αντίθετο. Θα μπορούσαν να έλεγαν: «Όσοι διέπραξαν έγκλημα και όσοι γνωρίζουν και δεν μιλάνε θα πάνε σε απευθείας δίκη γι’ αυτά τα εγκλήματα». Δηλαδή όποιος μιλήσει θα σωθεί. Όποιος δεν μιλήσει θα την πάθει. Θα βλέπατε τότε πώς θα έρχονταν -θέλοντας και μη- και θα μιλούσαν.

Μόνο στο νησί είναι οι αγνοούμενοι; Όχι. Υπάρχουν και στην Τουρκία. Κάποιοι που μεταφέρθηκαν στην Τουρκία. Στα Άδανα. Στη Μερσίνα. Πάρα πολλοί δεν επέστρεψαν από το μέρος στο οποίο μεταφέρθηκαν. Δολοφονήθηκαν εκεί. Εκείνοι τι θα γίνουν; Δεν ξέρω πόσοι Ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι μεταφέρθηκαν στην Τουρκία και πόσοι απ’ αυτούς επέστρεψαν πίσω. Δεν ξέρω ούτε γιατί η Επιτροπή για τους Αγνοουμένους δεν προέβη σε καμία δήλωση, καμία πρωτοβουλία πάνω στο θέμα αυτό. Αλλά αν δεν επέστρεψαν όλοι όσοι πήγαν, όπως αναφέρουν οι αυτόπτες μάρτυρες, μήπως δεν πρέπει να αναζητηθούν και κάποιοι αγνοούμενοι στην Τουρκία σε μια τέτοια περίπτωση;
Ιδού ένας μάρτυρας. Είναι γύρω στα εξήντα. Κατάγεται από χωριό της Κερύνειας. Ήταν γύρω 17-18 χρονών το 1974, λέει. Και ο στρατός ανέθεσε και σε αυτόν δουλειά μαζί με άλλους στο λιμάνι της Κερύνειας. Έχυναν, λέει, μπετόν εκεί για πρόσβαση στη θάλασσα. Και μεταφέρονταν, λέει, Ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι σε αράδες. Όταν γύριζαν και τους κοίταζαν την ώρα που έχυναν μπετόν, ο στρατιώτης φρουρός που βρισκόταν εκεί τους έλεγε «μην κοιτάτε προς τα εκεί». Ακριβώς σε μια τέτοια κατάσταση κρυφάκουσε, λέει, συνομιλία ανάμεσα σε δύο στρατιώτες. Ο ένας στρατιώτης έλεγε στον άλλο το εξής δείχνοντάς του τους αιχμαλώτους:

«Θα τους μεταφέρουμε και αυτούς στα Άδανα και θα τους κάνουμε ό,τι κάναμε στους άλλους. Τους άλλους τους μεταφέραμε, τους δέσαμε τα χέρια και τα πόδια και τους θάψαμε ζωντανούς δίπλα στον ποταμό που βρίσκεται εκεί. Δεν ξοδέψαμε καθόλου σφαίρες. Επειδή τους θάψαμε δίπλα στο νερό, με τον καιρό θα τους αρπάξει και αυτούς ο ποταμός και θα τους παρασύρει. Δεν θα μπορούν να βρουν τα ίχνη τους».
Ο αγαπητός μου φίλος σκέφτηκε πολύ, λέει, το κατά πόσο θα μου διηγείτο αυτή την ιστορία. Τη θεωρούσε ένα από τα πιο σημαντικά μυστικά που ήξερε. Στο τέλος αποφάσισε να τη διηγηθεί. Άλλωστε, μου τη διηγήθηκε επιλέγοντας προσεχτικά τις λέξεις. Θυμόταν τα τεκταινόμενα σαν να ήταν χθες.

Υπάρχουν και άλλα μυστικά τα οποία πρέπει να διαλευκανθούν. Λέγεται ότι λόγω των αγνοουμένων βγήκε από τη μέση και ο Κουτλού Ανταλί, από τη δολοφονία του οποίου πέρασαν 20 χρόνια χθες. Δηλαδή δεν δολοφονήθηκε για τους θησαυρούς του Αποστόλου Βαρνάβα. Στον κήπο του Αποστόλου Βαρνάβα υπήρχε, λέει, ένας πολύ μεγάλος ομαδικός τάφος. Εκεί, λέει, θάβονταν όλοι οι Ελληνοκύπριοι που δολοφονήθηκαν στα γύρω χωριά. Μετά τη σύσταση της Επιτροπής για τους Αγνοουμένους στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Τουρκία θέλησε, λέει, να αφανίσει τους ομαδικούς τάφους που βρίσκονταν στο νησί. Γι’ αυτό έστειλε άτομα ειδικά επιφορτισμένα με αυτό το καθήκον. Μάλιστα, τα άτομα αυτά γύρισαν πόρτα πόρτα εδώ ψάχνοντας όσους ήξεραν πού βρίσκονταν ομαδικοί τάφοι. Αυτό ακριβώς γνώριζε ο Κουτλού Ανταλί, λέει. Αυτός ήταν, λέει, ο λόγος για τον οποίο επέμενε να ασχολείται με τον Απόστολο Βαρνάβα. Μάλιστα, γι’ αυτό τον λόγο, λέει, απειλήθηκε με θάνατο από τη στρατιωτική διοίκηση. Αλλά κανείς δεν τολμά να το ερευνήσει αυτό και να πει την αλήθεια.

Οι αγνοούμενοι συνεχίζουν να είναι μια ανοικτή πληγή στην καρδιά μας. Αν τους σεβόμαστε, πρέπει τουλάχιστον να πληρώσουμε το τελευταίο μας χρέος