ΕΡΓΑΣ Η καταρράκωση των Συλλογικών Συμβάσεων και της ΕΓΣΣΕ,ο ρόλος των τελευταίων κυβερνήσεων και της ΓΣΕΕ

 

1. Μεγάλη μείωση του αριθμού των συμβάσεων που υπογράφονται

Το 2024 αποτελεί χρονιά-αρνητικό ορόσημο για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας. Αν παρακολουθήσει κανείς τη διακύμανση από έτος σε έτος του συνολικού αριθμού των ομοιοεπαγγελματικών και κλαδικών συμβάσεων (δηλαδή συμβάσεων που καλύπτουν όλους τους εργαζόμενους μιας ειδικότητας ή μιας συγγενικής ομάδας ειδικοτήτων, σε όλη την επικράτεια), θα διαπιστώσει ότι το 2024 διεκδικεί τα μαύρα σκήπτρα της χρονιάς με τις λιγότερες υπογεγραμμένες συλλογικές συμβάσεις. Μάλιστα, διανύοντας τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου του σωτήριου έτους 2024, για πρώτη φορά εδώ και περίπου 30 χρόνια ο αριθμός των εν λόγω συμβάσεων είναι ακόμη μονοψήφιος (!). Ας δούμε τι λένε οι σκληροί αριθμοί:

ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΡΙΘΜΟΥ ΚΛΑΔΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΜΟΙΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ
ΣΥΛΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
ΣΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 29 ΧΡΟΝΙΑ

1996: υπογράφηκαν 138 συμβάσεις
2000: υπογράφηκαν 150 συμβάσεις
2003: υπογράφηκαν 120 συμβάσεις
2004: υπογράφηκαν 178 συμβάσεις
2006: υπογράφηκαν 187 συμβάσεις
2008: υπογράφηκαν 185 συμβάσεις
2009: υπογράφηκαν 87 συμβάσεις
2010: υπογράφηκαν 85 συμβάσεις
2012: υπογράφηκαν 20 συμβάσεις
2015: υπογράφηκαν 17 συμβάσεις
2017: υπογράφηκαν 14 συμβάσεις
2019: υπογράφηκαν 15 συμβάσεις
2021: υπογράφηκαν 18 συμβάσεις
2022: υπογράφηκαν 18 συμβάσεις
2023: υπογράφηκαν 13 συμβάσεις
2024: υπογράφηκαν 9 συμβάσεις [Αεροπορικών εταιρειών (ξένες), Αισθητικών συμβούλων, Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης, Ζαχαρωδών προϊόντων (εργαστηρίων), Μη κυρίων τουριστικών καταλυμάτων, Ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας, Συντακτών Δημοσίου (Υπουργείων, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ, ΝΠΙΔ), Τηλεοπτικών Σταθμών (Ιδιωτικών) Τεχνικών, Τουριστικών Γραφείων]

2. Κάποιες φορές, οι αριθμοί λένε την αλήθεια

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς επιστήμονας για να διαπιστώσει την καταρράκωση του αριθμού των συμβάσεων, με τη μεγάλη ψαλίδα να διαμορφώνεται στην περίοδο 2008 (υπογράφηκαν 185 συμβάσεις) – 2024 (υπογράφηκαν 9 συμβάσεις). Αν δεν υπάρξει έκρηξη υπογραφών στο τελευταίο 3μηνο του 2024, η χρονιά θα μπορεί να χαρακτηρίζεται εμβληματικά αρνητική για τους εργαζόμενους, και εμβληματικά θετική για τον ΣΕΒ και τους απανταχού εργοδότες. Η βουτιά του αριθμού των συμβάσεων στη χώρα μας μοιάζει να παρακολουθεί την έναρξη της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης το 2008, και κορυφώνεται – σταθεροποιείται αρνητικά με τη δική μας κρίση από το 2010 και εξής, και την επιβολή των μνημονίων και του καθεστώτος επιτήρησης. Ας δούνε τη βουτιά αυτή όσοι δεν αναγνωρίζουν περιόδους ιδιαίτερης επίθεσης του καπιταλισμού από τότε που …υφίσταται καπιταλισμός. Ας δούνε τη βουτιά αυτή όσοι μας έλεγαν ότι τα μνημόνια είναι «παραπέτασμα καπνού», και ότι δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε «μνημόνιο» και «αντιμνημόνιο», υποσκάπτοντας στην πράξη τους αντιμνημονιακούς αγώνες.
Εκτός από τη μεγάλη μείωση του αριθμού των υπογεγραμμένων συμβάσεων, έχει σημασία ότι τα όποια Σωματεία και Σύλλογοι αξιώνονται να υπογράψουν στις μέρες μας ομοιοεπαγγελματικές ή κλαδικές ΣΣΕ, κατά κανόνα δεν έχουν πολλά μέλη. Λείπουν οι συμβάσεις που θα καλύψουν πλατιές ομάδες εργαζομένων και θα διαμορφώσουν όρους αντίστασης των εργαζομένων στην αντεργατική εφόρμηση. Ανάμεσα σε αυτά που λείπουν, η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ), η οποία θα πρέπει να υπογράφεται από τους εκπροσώπους των εργαζομένων και όχι από τους εκπροσώπους της κυβέρνησης. Θυμίζουμε ότι από το 2013 ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα καθορίζεται από την ελληνική κυβέρνηση, και έπειτα από την εισαγωγή του νόμου 4172/2013. Πριν από αυτό, ο κατώτατος μισθός καθοριζόταν μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Από το 2013 μέχρι σήμερα, ο κατώτατος μισθός καθορίζεται με απόφαση του υπουργού Εργασίας, μετά από (υποτιθέμενη) διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, δηλαδή με τους πρακτικούς συνεταίρους της κυβέρνησης, ειδικά όταν πρόκειται να συζητήσουν τους μισθούς των εργαζομένων.

3. ΕΓΣΣΕ

Έτσι λοιπόν, στις 14 Μαΐου 2024, ο ΣΕΒ, η ΓΣΕΒΕΕ, η ΕΣΕΕ, ο ΣΕΤΕ και ο ΣΒΕ (από την πλευρά των εργοδοτών) συμφώνησαν με τη ΓΣΕΕ (από την πλευρά των εργατών) για την …παράταση τής παράτασης τής ΕΓΣΕΕ μέχρι το τέλος του 2025: «Η ισχύς της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας του 2021 (Π.Κ. 16/1-7-2021) που είχε παραταθεί μέχρι την 30ή Ιουνίου 2023 (Π.Κ. 15/30-6-2022), παρατείνεται εκ νέου με τους ίδιους όρους, στο σύνολο της, από τη λήξη της συμβατικής ισχύος της προηγούμενης παράτασής της μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2025».
Θυμίζουμε ότι στο περιεχόμενο της ΕΓΣΕΕ των ετών 2010-2011-2012 επιβλήθηκαν βαριές αντιλαϊκές νομοθετικές παρεμβάσεις, όπως η μείωση κατά 22% των κατώτατων αμοιβών και κατά 32% για τους νέους, ανάμεσα σε άλλα.
Για όσους δεν διακρίνουν και δεν αναγνωρίζουν την οξυμένη επίθεση του καπιταλισμού μέσα στη γενική επίθεση (φύση) του καπιταλισμού, θυμίζουμε επίσης ότι με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου στις αρχές του 2012 (ΠΥΣ 6/2012) οι εργαζόμενοι απώλεσαν τη μισθολογική τους εξέλιξη, δηλαδή έχασαν το δικαίωμα να αναβιβάζονται μισθολογικά καθώς συμπλήρωναν τριετίες εργασίας. Μια μεγάλη φουρνιά εργαζομένων ΔΕΝ ανέβηκε οικονομικά από τον Φεβρουάριο του 2012 και μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, με μνημονιακή απόφαση. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη «ξεπάγωσε» τις τριετίες στην αρχή του 2024, αλλά όχι με αναδρομική ισχύ, δηλαδή οι αυξήσεις που θα έπρεπε να λάβουν οι εργαζόμενοι για τη 12ετία 2012-2023 χάνονται ανεπιστρεπτί.
Η ουσία είναι ότι οι εργαζόμενοι ΔΕΝ πρόκειται να δουν πραγματική αύξηση του εισοδήματός τους όσο για τους μισθούς και τα μεροκάματα θα αποφασίζουν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και οι Βρυξέλλες. ΔΕΝ πρόκειται να δουν πραγματική αύξηση του εισοδήματός τους όσο η κυβέρνηση και ο υπουργός Εργασίας θα υποκαθιστούν τις Συλλογικές διαπραγματεύσεις. ΔΕΝ πρόκειται να δουν πραγματική αύξηση του εισοδήματός τους όσο οι Συλλογικές διαπραγματεύσεις -όταν επανεκκινηθούν- θα διεξάγονται με την εκπροσώπηση των εργατών από μια απονεκρωμένη και πολιτικώς συνθηκολογημένη ΓΣΕΕ, η οποία πολύ περισσότερο θα ταίριαζε να κάθεται στην άλλη πλευρά του τραπεζιού, μαζί με τους εκπροσώπους των εργοδοτών.

4. Η ΓΣΕΕ για την ΕΓΣΣΕ

Με Δελτίο Τύπου στις 06.09.2024 και πηχυαίους τίτλους, η ΓΣΕΕ διαπιστώνει σε έρευνά της ότι «Οι εργαζόμενοι διεκδικούν το δικαίωμά τους για Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας». Μάλιστα, ότι «Το 85% των εργαζομένων δηλώνει ότι οι ΣΣΕ είναι απαραίτητες για καλύτερες συνθήκες εργασίας» και επιπλέον ότι «Το 82% των εργαζομένων ζητούν οι κλαδικές συμβάσεις να είναι δεσμευτικές για όλους τους εργοδότες». «Οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα» παρατηρεί η ΓΣΕΕ «παρά την πολυετή υποχώρηση των εθνικών ποσοστών κάλυψης εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις που έφεραν την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις του σχετικού Ευρωπαϊκού δείκτη, συνεχίζουν να έχουν εμπιστοσύνη στην θεσμική τους λειτουργία και αποτελεσματικότητα».
α) Μιλώντας για «Ευρωπαϊκούς δείκτες», καταρχάς μόνο σαν αστείο αναφέρουμε εδώ την ευρωπαϊκή οδηγία 2041/22 η οποία (προσποιείται ότι) ζητάει από κάθε κράτος μέλος της ΕΕ να φροντίσει ώστε το 80% των εργαζομένων της να καλύπτεται από συλλογική σύμβαση εργασίας. Πάντως ακόμη και αυτή η δημιουργική λογιστική της κυβέρνησης, τα αριθμητικά μαγειρέματα, και ο σχετικός εξωραϊσμός από τα πετσοταϊσμένα ΜΜΕ, δεν μπορούν να φουσκώσουν τους δείκτες πάνω από το 30% (ποσοστό που υποτίθεται αποτυπώνει την κάλυψη των εργαζομένων στην Ελλάδα από κάποια ΣΣΕ). Εξυπακούεται, η ΕΕ είναι έτοιμη να ρίξει πρόστιμα στη χώρα μας για 1000 άλλους λόγους, ωστόσο μένει στο επίπεδο των οδηγιών και των παραινέσεων όταν πρόκειται να ζητήσει βελτίωση της κατάστασης των εργαζομένων.
β) Το μεγάλο πρόβλημα της έρευνας της ΓΣΕΕ είναι ότι η Συνομοσπονδία μένει …αποκλειστικά σε αυτήν. Η ΓΣΕΕ θυμάται την ανάγκη να υπογραφεί Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβασης Εργασίας μόνο στις …έρευνες που κάνει, και, το πολύ πολύ, στις αφίσες που αναρτά (και χωρίς η ίδια να έχει φυσική παρουσία δια των εκλεγμένων αντιπροσώπων της) στις κινητοποιήσεις της ΔΕΘ και της Πρωτομαγιάς. Αυτό είναι το ταβάνι της σημερινής ΓΣΕΕ.
Φυσικά, μολονότι η έρευνα δεν θα μπορούσε παρά να αντικατοπτρίσει τελικά την πραγματική, μεγάλη αξία που έχουν για τους εργαζόμενους οι συλλογικές συμβάσεις, ως ασπίδα τους ενάντια στην εργοδοτική ασυδοσία, η ΓΣΕΕ, όσο μπορεί, ρίχνει τις σπόντες της ενάντια στις συμβάσεις: «Μεταξύ των εργαζομένων που καλύπτονται ήδη από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, το 65% δηλώνει ότι δεν έχει υπάρξει βελτίωση στην εργασία του από τις αρχές το 2023 μέχρι και σήμερα» εξηγώντας βέβαια ότι η αρνητική αυτή σταθερότητα είναι αποτέλεσμα «της χρόνιας υπονόμευσης του θεσμού».
γ) Ενδεικτικό του βαθμού της «χρόνιας υπονόμευσης» είναι ότι μεγάλο ποσοστό από τις (μικρότερης εμβέλειας) επιχειρησιακές συμβάσεις, ΔΕΝ μπαίνουν στην πραγμάτευση μισθολογικών όρων. Χαρακτηριστικά, στο προηγούμενο έτος (Ιανουάριος έως Δεκέμβριος του 2023) υπογράφηκαν 209 επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις, οι οποίες αφορούν περίπου 140.000 μισθωτούς. Από αυτές, μόνο 59 συμβάσεις προέβλεπαν αυξήσεις μισθών, ενώ οι υπόλοιπες 150 δεν περιλάμβαναν μισθολογικές ρυθμίσεις.
δ) Σε ό,τι αφορά το αίτημα των εργαζομένων για κλαδικές συμβάσεις που θα είναι «δεσμευτικές για όλους τους εργοδότες» (επεκτασιμότητα των συμβάσεων), αυτή πρακτικώς έχει καταργηθεί μέσω του κακόφημου, φακελωματικού Μητρώου εργαζομένων (ΓΕΜΗΣΟΕ) τη σύσταση του οποίου προέβλεπε ο Νόμος Χατζηδάκη του 2021 (Ν. 4808/21). Σύμφωνα με τον αντεργατικό αυτόν νόμο, όποιο σωματείο δεν εγγράφεται (αυτοφακελώνεται) στο ΓΕΜΗΣΟΕ, χάνει το δικαίωμα να διεκδικήσει επέκταση της συλλογικής του σύμβασης.
Προς τιμήν τους, η συντριπτική πλειονότητα των πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων, ΔΕΝ καταδέχτηκε να εγγραφεί στο νεοσύστατο μητρώο-έκτρωμα της κυβέρνησης των αρίστων, στέλνοντάς το στον κάλαθο των αχρήστων. Και πολύ καλά έκανε. Επιπλέον, η τύχη του Μητρώου κρίνεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας (η κυβέρνηση θα φροντίσει καταρχάς να καθυστερήσει όσο περισσότερο είναι δυνατόν η απόφανση του ανώτατου δικαστηρίου, και έπειτα να την προσβάλει/παρακάμψει αν είναι ευνοϊκή για τους εργαζόμενους). Θυμίζουμε ότι στο ΣτΕ είχε προσφύγει το ΕΚΑ μαζί με το Σωματείο Εργαζομένων στην ACS, καταγγέλλοντας την αντισυνταγματικότητα του Μητρώου, και πετυχαίνοντας μια πρώτη νομική επιτυχία καταδίκης του.
Μανιασμένη η κυβέρνηση τόσο ενάντια στις συλλογικές συμβάσεις, όσο και σε κάθε προοπτική επέκτασής τους (άπλωμα δηλαδή, και γενίκευση, της ισχύος τους), επικαλείται τη μη εγγραφή των σωματείων στο Μητρώο, προκειμένου να τους αρνηθεί την επέκταση. Μα ακόμη και στις λιγοστές περιπτώσεις που τα σωματεία έχουν εγγραφεί στο Μητρώο, και δικαιούνται την επέκταση, το υπουργείο εργασίας με διάφορα προσχήματα καταργεί τη διεκδίκησή τους για επέκταση. Η επέκταση έχει πεθάνει εδώ και λίγα χρόνια, με κυβερνητική απόφαση.
ε) Η ΓΣΕΕ, για να βγάλει την κυβέρνηση και το ΣΤΕ από τη δύσκολη θέση, πρότεινε αυγουστιάτικα τη «Μεταφορά της διαχείρισης της λειτουργίας του ΓΕΜΗΣΟΕ στη ΓΣΕΕ» (!). Η ΓΣΕΕ των ΠΑΣΚΕ-ΔΑΚΕ-ΣΥΡΙΖΑ είναι διατεθειμένη να «τρέξει» η ίδια την υπόθεση του φακελωματικού Μητρώου, παρέχοντας ανακούφιση στους εργαζόμενους ότι …τα στοιχεία τους θα βρίσκονται σε καλά χέρια.
Στην πράξη η ΓΣΕΕ επιχειρεί να …νεκραναστήσει το άταφο ΓΕΜΗΣΟΕ, δηλαδή να δώσει ξανά ελπίδα ύπαρξης στον εχθρό των συνδικαλιστικών οργανώσεων. «Αν έχει τέτοιους φίλους, τι τους θέλεις τους εχθρούς;!», λέει ο σοφός λαός μας.