Επιχείρηση» άμβλυνσης των αντιδράσεων για τα βιομηχανικά αιολικά πάρκα

Γράφει ο Τάσος Σαραντής

Το Πράσινο Ταμείο μετατρέπεται σε μηχανισμό στήριξης του αιολικού λόμπι στη χώρα μας, εγκρίνοντας πρόγραμμα ύψους 130.000 ευρώ, ώστε να καμφθεί η εναντίωση των τοπικών κοινωνιών στο ανεξέλεγκτο στήσιμο χιλιάδων ανεμογεννητριών ανά την επικράτεια ● Την υλοποίησή του αναλαμβάνουν το Ινστιτούτο EPLO και το Φόρουμ «Συγκλίσεις», που ιδρύθηκε από την Αλεξάνδρα Μητσοτάκη

Την εκκίνηση προγράμματος, κόστους 130.000 ευρώ, που έχει στόχο την αντιμετώπιση των κοινωνικών αντιδράσεων και την απόκτηση κοινωνικής συναίνεσης για την εγκατάσταση των βιομηχανικών αιολικών, ώστε να συνεχιστούν απρόσκοπτα οι επενδύσεις στα αιολικά και μαζί η χρυσή κερδοφορία των ιδιωτικών εταιρειών που τα εκμεταλλεύονται, αποφάσισε το Δ.Σ. του Πράσινου Ταμείου.

Την υλοποίηση του προγράμματος θα αναλάβει μια κοινή πρωτοβουλία του Convergences Greece Forum- «Συγκλίσεις» και του Ινστιτούτου για τη Μεσόγειο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου (EPLO) που έκανε και τη σχετική πρόταση προς το Πράσινο Ταμείο. Το αξιοσημείωτο είναι ότι ιδρύτρια του φόρουμ «Συγκλίσεις» είναι η Αλεξάνδρα Μητσοτάκη, αδελφή του πρωθυπουργού Κυριάκου και της Ντόρας Μπακογιάννη.

Με αυτή του την απόφαση το Πράσινο Ταμείο, αν και Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, μετατρέπεται σε μηχανισμό στήριξης του αιολικού λόμπι στη χώρα μας, αφού το πρόγραμμα, εκτός της αναστροφής του αρνητικού κλίματος που έχει δημιουργηθεί για τα αιολικά, αποσκοπεί στην αποσόβηση του ενδεχομένου παραπομπής της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, εξαιτίας παρανομιών που έχουν καταγγελθεί σε ό,τι αφορά τη χωροθέτηση των αιολικών στη χώρα μας.

Η στιγμή που επιλέχθηκε για την έγκριση του προγράμματος δεν είναι διόλου τυχαία, καθώς η επέλαση των βιομηχανικών αιολικών αναμένεται να κλιμακωθεί το επόμενο διάστημα πατώντας πάνω στις βουνοκορφές απ’ άκρη σ’ άκρη σε ολόκληρη τη χώρα, μη εξαιρουμένων των νησιών και ακατοίκητων νησίδων, με καταλυτικές επιπτώσεις για τα οικοσυστήματα ακόμη και μέσα σε περιοχές Natura, αλλά και για τις τοπικές κοινωνίες.

Την ίδια ώρα που τα κινήματα και οι αντιδράσεις ενάντια στην εγκατάσταση των αιολικών πληθαίνουν και συνεχώς ισχυροποιούνται, ακόμη περισσότερο λάδι στη φωτιά διαφαίνεται ότι έριξε η ψήφιση του περιβαλλοντοκτόνου νόμου του Κωστή Χατζηδάκη.

Η κλιμάκωση

Η έγκριση του προγράμματος «Ανάπτυξη αιολικής ενέργειας, με παράλληλη διασφάλιση του περιβάλλοντος, και της κοινωνικής συναίνεσης, και διατήρηση των περιοχών του Δικτύου Natura 2000» δόθηκε από το Δ.Σ. του Πράσινου Ταμείου σε συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στις 10 Ιουνίου. Η αρχική πρόταση για το πρόγραμμα κατατέθηκε στις 4 Μαρτίου από την κοινή πρωτοβουλία «Συγκλίσεις» και EPLO/ISD η οποία επανήλθε αναθεωρημένη στις 5 Ιουνίου.

Οπως ομολογείται στη σχετική απόφαση, «Σε συνέχεια της πολύ επιτυχημένης κοινής πρωτοβουλίας «Συγκλίσεις» και EPLO/ISD για την αντιμετώπιση των κοινωνικών αντιδράσεων στην εγκατάσταση αιολικών έργων, με τρόπο ισόρροπο και κοινά αποδεκτό, η ανάγκη για οργανωμένα επόμενα βήματα είναι ιδιαίτερα επιτακτική: οι αντιδράσεις κλιμακώνονται, με σημαντικές κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές διαστάσεις, ενώ οι πιέσεις από την Ε.Ε. είναι πολύ πιθανό να ενταθούν (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο) μέσω παρεμβάσεων προς την Κομισιόν των αντιτιθέμενων».

«Η παρούσα πρόταση προγράμματος αποσκοπεί στην ανάπτυξη των μορφών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) με παράλληλη διασφάλιση του περιβάλλοντος και της κοινωνικής συναίνεσης και τη διατήρηση των περιοχών του Δικτύου Natura 2000, καθώς και τη διατύπωση προτάσεων για το ενδεδειγμένο μείγμα λύσεων και τεχνολογιών. Δεδομένου του ειδικού καθεστώτος αδειοδότησης των ΑΠΕ στις περιοχές Natura 2000 και της προληπτικής διαδικασίας Δέουσας Εκτίμησης (Οδηγία 92/43), οι δυσκολίες που προκύπτουν από την εφαρμογή της Οδηγίας, καθώς και από την ύπαρξη προειδοποιητικής επιστολής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθιστούν αναγκαία την άμεση εφαρμογή προγράμματος με συγκεκριμένες δράσεις και με πολυεπίπεδο όφελος», υπογραμμίζεται.

Ανάμεσα δε στις βασικές κατευθύνσεις αυτού του προγράμματος είναι η «συμμετοχή και τακτική ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε συνεννόηση με τους αρμόδιους φορείς για την πρόοδο των εργασιών, ώστε να αποφευχθεί η κλιμάκωση της προειδοποιητικής επιστολής σε προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο».

Για την επιτυχή έκβαση του προγράμματος θα συμμετέχουν σε αυτό όλοι όσοι υπερασπίζονται και προάγουν με νύχια και με δόντια το λόμπι των αιολικών στη χώρα μας και συγκεκριμένα: η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) που αδειοδοτεί αδιακρίτως τις αιολικές εγκαταστάσεις, το ΥΠΕΝ και οι άμεσα εμπλεκόμενες στις αδειοδοτήσεις Γενικές Γραμματείες Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Περιβάλλοντος και Χωροταξίας, η Ελληνική Επιστημονική Ενωση Αιολικής Ενέργειας που λειτουργεί σαν βραχίονας του αιολικού λόμπι.

Επίσης ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Επενδυτών Φωτοβολταϊκών, ο Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτροπαραγωγών από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, το RΕΝ 21 (Διεθνές Δίκτυο Ανανεώσιμων Ενεργειακών Πολιτικών για τον 21ο αιώνα), το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) και η Ελληνική Ενωση Τραπεζών. Κι ακόμη, το Μετσόβιο Πολυτεχνείο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δύο εκπρόσωποι από μη κυβερνητικές περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Επειτα από πρόσκληση, θα μπορούν να συμμετέχουν στις συνεδριάσεις που θα πραγματοποιούνται για την υλοποίηση του προγράμματος εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και κινημάτων κατά των αιολικών, εκπρόσωποι εταιρειών ΑΠΕ και φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών.

Φόβος για κυρώσεις

Ποια είναι όμως η προειδοποιητική επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς τη χώρα μας για την οποία γίνεται λόγος στην απόφαση για την έγκριση του προγράμματος και για την οποία διατυπώνεται ο φόβος για αναφορές και καταγγελίες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τους αντιτιθέμενους στα αιολικά, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο;

Η επίσημη επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που αποστάλθηκε στην ελληνική κυβέρνηση τον Ιούλιο του 2014, εκτοξεύει ευθείες βολές κατά του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ (ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ) που συνέταξε η Ελλάδα το 2008, το οποίο διαμορφώνει το πλαίσιο των κανόνων εγκατάστασης ανεμογεννητριών.

Σε αυτήν επισημαίνεται ότι το ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ παραβίασε την ευρωπαϊκή νομοθεσία και συγκεκριμένα την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, η οποία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για τις περιοχές του Δικτύου Natura 2000, δηλαδή τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας που εντοπίζονται στα όριά τους.

Κι αυτό διότι η χώρα μας προχώρησε σε έκδοση αδειών παραγωγής ΑΠΕ πριν εκτιμηθούν οι επιπτώσεις του εκάστοτε έργου, ενώ εντοπίστηκε ότι έργα με ενδεχόμενες επιπτώσεις σε περιοχές Natura 2000 αδειοδοτήθηκαν πριν από την πραγματοποίηση της δέουσας εκτίμησης των επιπτώσεων, η οποία απαιτείται από την προαναφερόμενη Οδηγία.

Παράλληλα, η Επιτροπή επισήμανε ότι εκατοντάδες ανεμογεννήτριες είχαν ή επρόκειτο να εγκατασταθούν εντός περιοχών του Δικτύου Natura 2000 στην Εύβοια και την Κρήτη, την ώρα που κάποια από τα έργα δεν διέθεταν καν άδεια παραγωγής, χωρίς μάλιστα να μπορεί να εκτιμηθεί με ποιον τρόπο και σε ποιο βαθμό τα εν λόγω μη αδειοδοτημένα έργα θα επηρεάσουν τις περιοχές Natura.

Οι φόβοι για παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με κίνδυνο επιβολής προστίμων εκατομμυρίων ευρώ παραμένουν κάτι παραπάνω από βάσιμοι, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει πάψει να παρακολουθεί την υπόθεση, η κυβέρνηση εξακολουθεί να προχωρά σε αδειοδοτήσεις αιολικών με βάση το ίδιο ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ, ενώ η εξαγγελθείσα αναθεώρησή του προαναγγέλθηκε ότι θα πραγματοποιηθεί σε δύο χρόνια. Κάτι που συνεπάγεται ότι οι αδειοδοτήσεις στα βιομηχανικά αιολικά εξακολουθούν να παρέχονται με το υπάρχον χωροταξικό παραβιάζοντας την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Σε ό,τι αφορά την Αλεξάνδρα Μητσοτάκη, η πρωταρχική ανάμιξή της στα ζητήματα της εγκατάστασης των βιομηχανικών αιολικών και της αντιμετώπισης των κοινωνικών αντιδράσεων που προκαλούν εκδηλώθηκε τον περασμένο Ιανουάριο, όταν η κοινή πρωτοβουλία «Συγκλίσεις» και EPLO διοργάνωσε στρογγυλό τραπέζι κεκλεισμένων των θυρών με αντικείμενο συζήτησης την αιολική ενέργεια. Και εκεί, η πλειονότητα των συμμετεχόντων στο πάνελ προερχόταν από φορείς που υπερασπίζονται τα συμφέροντα των εταιρειών των αιολικών (βλ. «Με λάθος… σύνθεση το “μείγμα” για σύγκλιση στα αιολικά πάρκα», 30/1/2020, «Εφ.Συν.»).

Οι απαντήσεις

Οι εξελίξεις αποδεικνύουν ότι το αιολικό λόμπι στη χώρα μας έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται πως με την ανάπτυξη των κινημάτων κατά των αιολικών και τις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, το «φύτεμα» των χιλιάδων ανεμογεννητριών που σχεδιάζει μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια δεν θα είναι μια εύκολη υπόθεση.

Δεν είναι τυχαίο ότι μόλις μία μέρα μετά την έγκριση του προαναφερόμενου προγράμματος από το Πράσινο Ταμείο (11/6) η Ελληνική Επιστημονική Ενωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) παρουσίασε μία ακόμη πρωτοβουλία με την ονομασία «ask4wind» διά του πρόεδρου της Παναγιώτη Λαδακάκου. Στο πλαίσιό της, εκδόθηκε ένα φυλλάδιο με τίτλο «Η αιολική ενέργεια απαντά – Η αλήθεια πίσω από τους μύθους».

«Στόχος είναι να απαντηθούν όσο πιο συνοπτικά και επιστημονικά γίνεται τα fake news που ακούγονται για την αιολική ενέργεια το τελευταίο χρονικό διάστημα, τα οποία δυστυχώς έχουν φτάσει μέχρι και το Κοινοβούλιο», ανέφερε ο κ. Λαδακάκος. «Η αιολική ενέργεια είναι το πιο κρίσιμο όπλο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής», συνέχισε, αλλά «ζούμε το ακριβώς αντίθετο φαινόμενο, με συνέπεια να πρέπει να τεκμηριωθεί ότι έχει νόημα από περιβαλλοντικής σκοπιάς η μαζική εγκατάσταση αιολικών πάρκων, αλλά και να διασαφηθεί η επίδρασή τους με τη βιοποικιλότητα».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η πρωτοβουλία της ΕΛΕΤΑΕΝ «έρχεται σε μια συγκυρία όπου ναι μεν αναπτύσσονται νέες εγκαταστάσεις, την ίδια όμως στιγμή παρατηρείται να πυκνώνουν οι αντιδράσεις σε πάρα πολλές περιοχές της Ελλάδας». Και εμμέσως πλην σαφώς ζήτησε τη συνδρομή της κρατικής καταστολής κάνοντας λόγο για μικρές μειοψηφίες, όπως ανάλογα ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνις Γεωργιάδης μιλά για «αντιδράσεις από πέντε με δέκα άτομα».

«Βλέπουμε να πυκνώνουν οι έντονες διαμαρτυρίες από μικρές μειοψηφίες, οι οποίες καταφεύγουν σε μεθόδους που πολλές φορές ξεπερνούν τα όρια της νομιμότητας. «Αυτές οι περιπτώσεις θα πρέπει να απασχολήσουν και την πολιτεία, γιατί δεν είναι δυνατόν να εμποδίζονται επενδύσεις που έχουν χρειαστεί 10-15 χρόνια για να λάβουν το σύνολο των αδειών, ενώ πολλές φορές έχουν δικαιωθεί μέχρι και στο ΣτΕ», ανέφερε.

Παραλείποντας, όμως, να πει ότι για πολλές από αυτές τις επενδύσεις είχαν πλήρη άγνοια οι τοπικές κοινωνίες και παραβλέποντας ότι μαζί με τις «μικρές μειοψηφίες» συντάσσονται σύσσωμα ολόκληρα δημοτικά συμβούλια, όπως για παράδειγμα στην περιοχή των Αγράφων και στα κυκλαδονήσια.

«Αυτό που μας ανησυχεί είναι ότι διαμορφώνεται ως άποψη το γενικό «όχι» στην αιολική ενέργεια, αφού βλέπουμε διαμαρτυρίες π.χ. για μονάδες με μόλις τρεις ανεμογεννήτριες», ομολόγησε ο κ. Λαδακάκος. Αδυνατώντας προφανώς να κατανοήσει ότι για κάποιες τοπικές κοινωνίες η τοποθέτηση έστω και τριών ανεμογεννητριών αποτελεί την απαρχή για να ακολουθήσουν πολυπληθείς οι επόμενες.