Ο ΣΥΡΙΖΑ προσχωρεί πλήρως στην κυρίαρχη άποψη

Πώς δημιουργήθηκε το ελληνικό κρατικό χρέος; Η κυρίαρχη άποψη είναι γνωστή: δημιουργήθηκε χάρη στην κοινωνική πολιτική που ασκούσαν οι κυβερνήσεις. Αλλοι το λένε χυδαία (Πάγκαλος: «όλοι μαζί τα φάγαμε»), άλλοι το λένε με την κλασική νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία («πελατειακό κράτος»), άλλοι το λένε με σχετική ηπιότητα («καταναλώναμε περισσότερα απ’ αυτά που παράγαμε»). Σ’ αυτούς τους τελευταίους προσχωρεί επισήμως πλέον και ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως συνάγεται από συνεντεύξεις και αρθρογραφία των επίσημων κομματικών οικονομολόγων.

Αρθρογραφώντας στην «Καθημερινή της Κυριακής» (2.2.2014) ο Γ. Σταθάκης έγραψε μεταξύ άλλων:

«Το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι δημιούργημα της δεκαετίας του 1980. Προέκυψε από την επέκταση του κράτους. Το κράτος είχε παραμείνει μεταπολεμικά μικρό, μόλις στο 20% του ΑΕΠ την περίοδο 1944 - 1974. Η ΝΔ προέβη σε μαζικές κρατικοποιήσεις την περίοδο 1974 - 1981, εν μέσω της οικονομικής κρίσης, και σε σταδιακή επέκταση της δημόσιας διοίκησης, ενώ το ΠΑΣΟΚ προσέθεσε το κοινωνικό κράτος με το εθνικό σύστημα υγείας, το συνταξιοδοτικό και την επέκταση της ανώτατης παιδείας. Η αύξηση των δημοσίων δαπανών την περίοδο 1974 - 1990 διαμόρφωσε ένα κρατικό σύστημα κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα με τα γνωστά "4 δεκάρια", δηλαδή με τη δημόσια διοίκηση, την υγεία, τις συντάξεις και την παιδεία - άμυνα να απορροφούν κάθε μία περίπου το 10% του ΑΕΠ».

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερο ψάξιμο για να διαπιστώσει κανείς ότι ο ΣΥΡΙΖΑ προσχωρεί στην κυρίαρχη άποψη: το χρέος δημιουργήθηκε λόγω των κρατικοποιήσεων και της κοινωνικής πολιτικής. Μια άποψη η οποία ουδέποτε τεκμηριώθηκε με στοιχειώδη επάρκεια, έστω και στο λογιστικό της σκέλος. Ας πάρουμε το παράδειγμα των κρατικοποιήσεων. Υπήρξαν δυο μεγάλα κύματα. Ενα τη δεκαετία του ‘70, που το έκανε η κυβέρνηση Καραμανλή, και ένα τη δεκαετία του ‘80 που το έκανε η κυβέρνηση Παπανδρέου. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση, οι κρατικοποιήσεις δεν έγιναν για να στηρίξουν κοινωνική πολιτική, αλλά για να στηρίξουν καπιταλιστές, οι οποίοι καταχρέωσαν τις επιχειρήσεις τους, άρπαξαν τα δανειακά κεφάλαια και τα μετέφεραν σε άλλες δραστηριότητες (συνήθως παρασιτικές, μέσω τραπεζών του εξωτερικού) και άφησαν τις καταχρεωμένες επιχειρήσεις στο κράτος. Ουδείς αναζήτησε ευθύνες από τους καπιταλιστές για το όργιο της ρεμούλας σε βάρος των επιχειρήσεων, τις οποίες πήρε το κράτος.

Για όλ’ αυτά ο Σταθάκης δεν λέει κουβέντα. Αντίθετα, παρουσιάζει τα πράγματα σαν οι κρατικοποιήσεις να έγιναν λόγω κάποιας «κρατικιστικής ιδεοληψίας» των κυβερνήσεων Καραμανλή και Παπανδρέου, που θέλησαν να εξασφαλίσουν έσοδα από οικονομική δραστηριότητα του κράτους.
Με τις κρατικοποιήσεις αυτές, όμως, το κράτος πήρε τα χρέη των καπιταλιστών προς τις τράπεζες, τα οποία αναγνώρισε πλήρως και σε σημαντικό βαθμό αποπλήρωσε, και όχι υγιείς καπιταλιστικές επιχειρήσεις που θα ενίσχυαν με έσοδα τον κρατικό προϋπολογισμό.

Και τι να πεις για τα «4 δεκάρια» των κοινωνικών δαπανών! Καθ’ όλη τη διάρκεια των τριών πρώτων μεταπολιτευτικών δεκαετιών ο ελληνικός λαός απεργούσε και διαδήλωνε ζητώντας αύξηση των κοινωνικών δαπανών. Ουδέποτε θεώρησε ότι οι κοινωνικές δαπάνες είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο. Μάλιστα, διαρκώς γινόταν σύγκριση με τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες της Ευρώπης, τις οποίες ουδέποτε έφτασε το ελληνικό κράτος σε ύψος κοινωνικών δαπανών. Το πιο σημαντικό, που επιλέγει να μην το αναφέρει ο Σταθάκης, είναι πως ο τομέας της κοινωνικής ασφάλισης, που έχει το μεγαλύτερο ειδικό βάρος στο σύνολο των κοινωνικών δαπανών, δεν χρηματοδοτούνταν από το κράτος, αλλά από τους εργαζόμενους. Ουδέποτε μέχρι το 1986 το κράτος έδωσε δεκάρα για την κοινωνική ασφάλιση (συντάξεις, υγεία), αλλ’ αντίθετα άρπαζε τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων και τα μοίραζε ως δανεικά κι αγύριστα στους καπιταλιστές.

Και βέβαια, «βγάζει μάτια» η απουσία κάθε αναφοράς από τον Σταθάκη στις υπέρογκες πολεμικές δαπάνες, οι οποίες τίναζαν στον αέρα τους ετήσιους κρατικούς προϋπολογισμούς και φούσκωναν το κρατικό χρέος. Ούτε για το πλιάτσικο των ολυμπιακών αγώνων του 2004 γίνεται λόγος, που επίσης τίναξε προς τα πάνω το έλλειμμα και το χρέος.

Ολη αυτή η πρόστυχη λογιστική προσέγγιση, χωρίς στοιχεία μάλιστα, αλλά με επίκληση των διάφορων δοξασιών για το χρέος, που φούντωσαν τα τελευταία χρόνια, γίνεται για να προετοιμάσει το έδαφος για τη διαχειριστική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία δε θα διαφέρει πολύ από τη σημερινή. Για την ανάγκη «ισοσκελισμένων προϋπολογισμών» και «πρωτογενών πλεονασμάτων» κάνει συνεχώς λόγο άλλο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου του ΣΥΡΙΖΑ, ο Γ. Μηλιός. Υποτίθεται, βέβαια, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μεγαλώσει τα έσοδα του προϋπολογισμού, μέσω της εφαρμογής μιας διαφορετικής φορολογικής πολιτικής, η οποία θα φορολογεί τον πλούτο. Ποτέ δεν μας είπαν, όμως, πόσο θα αποδώσει αυτή η φορολογική πολιτική. Οταν ταυτόχρονα μιλούν για φορολογική ενίσχυση των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, ώστε να σταθούν στα πόδια τους, να κάνουν επενδύσεις και να στηρίξουν την ανάπτυξη, μπορεί κανείς να καταλάβει ότι η φορολογική πολιτική την οποία επαγγέλλονται δεν έχει μεγάλες δυνατότητες, και για τον επιπρόσθετο λόγο ότι ο ελληνικός καπιταλισμός βρίσκεται σε ύφεση και το παραγόμενο προϊόν έχει σμικρυνθεί κατά πολύ.

Γι’ αυτό τοποθετούν τα αίτια της διόγκωσης του χρέους στις κρατικοποιήσεις και την κοινωνική πολιτική της δεκαετίας του ‘80. Για να προετοιμάσουν το έδαφος ώστε ν’ αφήσουν κατά βάση ανέγγιχτη τη σημερινή δημοσιονομική πολιτική. Αλλωστε, η περιβόητη «ρήτρα ανάπτυξης», την οποία ζητούν για την αποπληρωμή του χρέους, δεν μπορεί παρά να ισχύσει και για τη δημοσιονομική πολιτική. Δεν μπορείς να ζητάς από τους δανειστές να σου κουρέψουν το χρέος και να σου κάνουν διάφορες διευκολύνσεις στην αποπληρωμή κι εσύ να εφαρμόζεις μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, με αύξηση των κοινωνικών δαπανών και επιστροφή τους στα προ μνημονίων επίπεδα. Από τη στιγμή που επιλέγεις όχι τη ρήξη, αλλά τη διαπραγμάτευση εντός της ΕΕ, είναι λογικό να αναλάβεις και υποχρεώσεις έναντι των δανειστών σου. Ακόμα και να μην υπάρχει μνημόνιο και τρόικα, θα υπάρχει πάντοτε η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, μέσω της οποίας η Κομισιόν αποκτά (ως ελεγκτικό όργανο) κυριαρχικό ρόλο στην οργάνωση και την άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής του υπό επιτήρηση κράτους-μέλους.

Μ’ όλα τούτα θέλουμε να πούμε ότι δεν υπάρχει δυνατότητα φιλολαϊκής διαχείρισης μιας καπιταλιστικής κρίσης. Εχουμε και άλλη φορά υποστηρίξει ότι το δίλημμα «μνημόνιο-αντιμνημόνιο» είναι ψευδεπίγραφο και έχει υπόσταση μόνο στο επίπεδο της προπαγάνδας. Στο επίπεδο της πρακτικής πολιτικής εξανεμίζεται. Τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που βρίσκουν σήμερα «πλούσια» την κοινωνική πολιτική της δεκαετίας του ‘80 προετοιμάζουν το έδαφος για μια διαχείριση της λιτότητας, μέσω μιας σκληρής δημοσιονομικής πολιτικής. Ορισμένες πλευρές μπορεί να λειανθούν (κάποια χαλάρωση έτσι κι αλλιώς κάποια στιγμή θα υπάρξει), αυτό όμως θα έχει ως προϋπόθεση την παγίωση της κινεζοποίησης και την ολοκλήρωσή της και στο δημόσιο τομέα, διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη και αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα της τρόικας αυτή την περίοδο. Αλλου τύπου πολιτική προϋποθέτει την επαναστατική ανατροπή.