ΤΑ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ Ο ΤΣΙΠΡΑΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΘΥΜΑ

 Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος & Παναγιώτης Θεοδωρόπουλος | Τεύχος Δεκεμβρίου 2015

Οι Έλληνες είμαστε ένας λαός με γόνιμη μυθοπλαστική φαντασία. Δεν απολαμβάνουμε απλώς τους μύθους, σχεδόν τους επιδιώκουμε. Και οι πολιτικοί ηγέτες μας όχι απλώς δεν...
αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα, αλλά είναι πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματά του. Μας αρέσουν οι «μύθοι», μας αρέσει οι ηγέτες μας να συνοδεύονται από ιστορίες που αγγίζουν το φαντασιακό. Όσοι κυβέρνησαν αυτό τον τόπο επιδίωξαν να έχουν το δικό τους. Και όταν δεν τα κατάφεραν, κάποιοι φρόντισαν να δημιουργηθεί… Σε αυτό το «καλούπι» μπήκε και ο Αλέξης Τσίπρας.

Ο «πρωθυπουργός-θύμα»

Ο  νεαρότερος σε ηλικία πρωθυπουργός της Ελλάδας ήρθε στην κυβερνητική εξουσία κουβαλώντας στις αποσκευές του το μύθο του κατατρεγμένου αγωνιστή. Του πολιτικού άνδρα που είναι έτοιμος να συγκρουστεί με το εγχώριο και το ξένο κατεστημένο και φαντάζει διατεθειμένος να υποστεί τις συνέπειες. Από την ημέρα που ο Τσίπρας και η ηγετική ομάδα του κατέλαβαν την εξουσία εμφανίζονται επί μονίμου βάσεως ως πολιτικά θύματα πιέσεων και εκβιασμών. Υποδυόμενοι αυτόν ακριβώς το ρόλο, εφαρμόζουν εδώ και 11 μήνες μια νεοφιλελεύθερη πολιτική στην πιο βάρβαρη εκδοχή της. Μια πολιτική που στο πέρασμά της αφήνει πίσω της ως πραγματικό θύμα τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού…


Η μυθοπλασία γύρω από το όνομα του Τσίπρα έχει ξεκινήσει προτού ανέλθει στην εξουσία και θα έλεγε κανείς πως του ταίριαξε γάντι. Για αυτό και φρόντισε να την υπηρετήσει αμέσως από τη θέση του πρωθυπουργού: πρώτη συμβολική κίνηση, τα λουλούδια στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Δεύτερη, η ψυχρή χειραψία με την Άγκελα Μέρκελ στην παρθενική του εμφάνιση σε Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ. Τρίτη, η υπόσχεση από το βήμα του Κοινοβουλίου ότι «αυτή η Βουλή δεν θα ψηφίσει μνημόνιο». Το αγωνιστικό συγκρουσιακό σκηνικό είχε στηθεί.

Μετά έπρεπε να φιλοτεχνηθεί το πορτρέτο του καταδιωκόμενου, εκείνου που εξαναγκάζεται σε υποχωρήσεις. Όταν, στις 20 Φεβρουαρίου, υπέγραψε την παράταση του μνημονίου, ισχυρίστηκε ότι τον «κορόιδεψαν» οι εταίροι και δεν του εξασφάλισαν χρηματοδότηση. Όταν υπέγραψε το 3ο μνημόνιο υποστήριξε ότι τον «εκβίασαν» οι δανειστές. Όταν το ψήφισε μέσα στη Βουλή, μας… καθησύχασε ότι δεν το πιστεύει αλλά εξαναγκάζεται να το εφαρμόσει. Όταν προκήρυξε εκλογές, ισχυρίστηκε ότι τον «έριξαν» οι πρώην σύντροφοί του.

Σε αυτή την επιχείρηση βρήκε και πρόθυμους αφηγητές. Ο «αυριανισμός» του Κουρή τον εμφάνισε ως διωκόμενο από θεσμικά και εξωθεσμικά κέντρα εξουσίας. Η προκήρυξη του δημοψηφίσματος εκτόξευσε το μύθο του και όταν πρόδωσε την ετυμηγορία του ελληνικού λαού, το σύστημα ανέλαβε να τον περισώσει. Αναλύσεις επί αναλύσεων στα καθεστωτικά ΜΜΕ για τις επίπονες 17ωρες διαπραγματεύσεις του, που τελικά οδήγησαν στο μνημόνιο. Βρώμικες επιθέσεις εναντίον των πρώην βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ που το καταψηφίζουν. «Μόνος του εναντίον όλων», είναι ένα από τα χαρακτηριστικά πρωτοσέλιδα των Νέων του Σταύρου Ψυχάρη στην προεκλογική περίοδο του Σεπτεμβρίου, λίγες ημέρες μετά την πρώτη επίσημη μεταξύ τους συνάντηση.

Η ώρα του «διαλόγου» και μια πάντα χρήσιμη «εφεδρεία»

Σήμερα η κυβέρνηση Τσίπρα επικαλείται και πάλι αφόρητες πιέσεις από το Κουαρτέτο και κατασκευάζει αόρατους εχθρούς που θέλουν να τη ρίξουν. Πατάει όμως ταυτόχρονα και πάνω σε μια πραγματικότητα, την ισχνή κυβερνητική πλειοψηφία των 153 βουλευτών. Έτσι εγκαινιάζει ένα νέο story. Αυτό του εθνικού διαλόγου και της εθνικής συνεννόησης. Το πρώτο επεισόδιο παίχτηκε με τη διενέργεια του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία του πρωθυπουργού είχε την έγκριση των δανειστών, αφού, όπως μας ενημέρωσε το Μέγαρο Μαξίμου, καταγράφεται επιθυμία για «συναίνεση» στην ψήφιση των μέτρων.

Πλήρως ενήμερος ήταν και ο ντόπιος εκπρόσωπός τους, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας. Τον πληροφόρησε σχετικά ο πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια του γεύματος που του παρέθεσε ο τραπεζίτης δύο ημέρες πριν το μάθει επίσημα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Μην αναρωτιέστε γιατί! Ο εκάστοτε διοικητής της ΤτΕ, ειδικά από τότε που μπήκε το ευρώ στη ζωή μας, είναι ο αντιπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) στην Ελλάδα. Του οικονομικού πυλώνα που πάνω του στηρίζεται η ζώνη του ευρώ και άρα βασικός εκφραστής και εγγυητής του ευρωπαϊκού συστήματος. Μπορεί οι αποφάσεις να λαμβάνονται στις Βρυξέλλες, ωστόσο η οικονομική πολιτική χαράσσεται στη Φρανκφούρτη.

Μήπως θυμάστε τι συνέβη στη χώρα όταν ο Μάριο Ντράγκι έκλεισε τις στρόφιγγες της ΕΚΤ; Οι κεντρικοί τραπεζίτες κάθε χώρας δεν έχουν μόνο ρόλο «τοποτηρητή» της ΕΕ, είναι ταυτόχρονα και βασικοί εκφραστές του εγχώριου κεφαλαίου. Ενίοτε εκτελούν και χρέη πολιτικού προσωπικού. Στη μεγάλη κρίση του ελληνικού πολιτικού συστήματος το 2011 τη «λύση» στην άρχουσα τάξη την έδωσε ο Λουκάς Παπαδήμος. Ανάλογα έπραξε και ο κεντρικός τραπεζίτης της Ιταλίας Μάριο Μόντι όταν ανέλαβε χρέη πρωθυπουργού στη γειτονική χώρα.

Σε μια περίοδο όπου στην Ελλάδα διακινούνται ποικίλα σενάρια για την ανάγκη επίτευξης ευρύτερων πολιτικών συνεργασιών και στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ μετράνε σε κάθε ψηφοφορία τα «κουκιά», κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την επανάληψη ενός φαινομένου τύπου Παπαδήμου. Στην παρούσα φάση δεν αποτελεί πρώτιστη επιλογή του πολιτικοοικονομικού κατεστημένου. Οι εφεδρείες, όμως, και υπάρχουν και κυρίως ταυτίζονται με τις κεντρικές πολιτικές της κυβέρνησης.

Στο γεύμα Τσίπρα-Στουρνάρα, όπου παρών ήταν και ο Γ. Δραγασάκης, υπήρξε ταύτιση απόψεων για την αναγκαιότητα του ακρωτηριασμού των συντάξεων και την πλήρη ανατροπή των ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων μέσω της ψήφισης του νόμου Κατρούγκαλου. Ο Γ. Στουρνάρας είναι ένας ακραιφνής σοσιαλδημοκράτης και ανάλογο ιδεολογικό πρόσημο αποκτά σταδιακά και ο Αλέξης Τσίπρας. Και οι δύο υπηρετούν την ίδια νεοφιλελεύθερη πολιτική της ΕΕ, ενταγμένοι όμως σε εκείνο το χώρο ο οποίος στους κόλπους της Ευρώπης βαφτίζεται «προοδευτικός». Θα έλεγε κανείς ότι ο Γ. Στουρνάρας σήμερα φλερτάρει πολιτικά με τον Τσίπρα.

Ο διοικητής της ΤτΕ είναι άνθρωπος με πολιτική κουλτούρα αλλά και πολιτικές φιλοδοξίες. Προέρχεται από αριστερή οικογένεια ενώ ο πατέρας του, Θανάσης Στουρνάρας, ήταν αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και γραμματέας του ΕΑΜ Φθιώτιδας, έχοντας καταγράψει δύσκολη διαδρομή. Ο ίδιος επέλεξε να σπουδάσει (τελείωσε το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης) και αμέσως μετά να αποκτήσει ισχυρές διασυνδέσεις. Αναρριχήθηκε μέσω του ΠΑΣΟΚ. Υπήρξε ειδικός σύμβουλος του Κώστα Σημίτη όταν ο τελευταίος ήταν υπουργός Εθνικής Οικονομίας. Διετέλεσε πρόεδρος της Εμπορικής Τράπεζας και διευθυντής του ΙΟΒΕ, του «think tank» του ιδιωτικού κεφαλαίου στην Ελλάδα, ενώ για έξι χρόνια (1994-2000) ήταν τακτικό μέλος τακτικό μέλος της Οικονομικής και Νομισματικής Επιτροπής της ΕΕ. Στην πλούσια διαδρομή του έρχεται σε επαφή με την επιχειρηματική ελίτ της χώρας και επιπλέον αποκτά σημαντικές διασυνδέσεις στους κόλπους της ΕΕ.

Για τους εκπρόσωπους του κεφαλαίου στην Ελλάδα, ο Γ. Στουρνάρας είναι «καλό παιδί» και κατατάσσεται στη δεξαμενή των χρήσιμων στελεχών που πάντα βρίσκονται στη διάθεση του συστήματος. Είναι από εκείνα τα στελέχη των τεχνοκρατών που συχνά πυκνά παρουσιάζεται από την καθεστωτική προπαγάνδα ως «η μοναδική λύση για το ξεκαθάρισμα των κομματικών στρατών στο κράτος», ως ένας από τους βασικούς φορείς που μπορούν να εγγυηθούν την έξοδο από την κρίση.

Το πέρασμά του από την πολιτική ως υπουργού Οικονομικών στην κυβέρνηση Σαμαρά δεν πέρασε απαρατήρητο. Μπορεί, όπως είχε εκμυστηρευθεί στο περιβάλλον του, να μην ένιωθε άνετα δίπλα στους Μπαλτάκους, ωστόσο εφάρμοσε με λυσσαλέα ορμή το μνημόνιο και είχε οξύτατες φραστικές αντιπαραθέσεις με τους πολιτικούς αντιπάλους του. Την ίδια ώρα δεν δίσταζε να επικαλεστεί ακόμα και τον Λένιν (!) μέσα στη Βουλή προκειμένου να απαντήσει σε βουλευτές του ΚΚΕ.

Η σχέση του με τον Τσίπρα πέρασε από πολλά διακυμάνσεις, με συγκρούσεις εντός και εκτός Βουλής και ανταλλαγή κατηγοριών. Οι κόντρες συνεχίστηκαν και όταν ανέλαβε διοικητής της ΤτΕ. Όταν όμως ο Τσίπρας έγινε πρωθυπουργός, ο πάγος έσπασε. Όλοι οι πρωθυπουργοί της χώρας είχαν πάντοτε αγαστή συνεργασία με τον διοικητή της ΤτΕ. Γιατί; Μα για τον απλούστατο λόγο ότι ο κεντρικός τραπεζίτης κρατά τα «κλειδιά» του συστήματος.

Σήμερα καθένας από το πόστο του είναι κεντρικός εκφραστής της ίδιας σκληρής πολιτικής και ο Γ. Στουρνάρας στηρίζει τις προσπάθειες του Αλ. Τσίπρα για την επίτευξη ευρύτερων συναινέσεων ανάμεσα στο υπάρχον πολιτικό προσωπικό. Άλλωστε και αυτός υπουργός κυβέρνησης συνεργασίας διετέλεσε.

Αναζητώντας «συναινέσεις»

Τόσο ο Α. Τσίπρας όσο και ο Γ. Στουρνάρας αναγνωρίζουν ότι ακόμα και αν τα μέτρα ψηφιστούν από την κυβερνητική πλειοψηφία των 153 βουλευτών, η εφαρμογή τους θα προκαλέσει τριγμούς στην κυβέρνηση, ειδικά αν τα κόμματα της αντιπολίτευσης ανεβάσουν τους τόνους της αντιπαράθεσης. Ο πρωθυπουργός ενδιαφέρεται για την επόμενη μέρα και κυρίως για τον τρόπο που η ομαδική σφαγή των συνταξιούχων, η έναρξη των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, το νομοσχέδιο για τα εργασιακά και η επιβολή νέων φόρων δεν θα προκαλέσουν το ξέσπασμα ολόκληρης της κοινωνίας. Για αυτό παίζει το χαρτί της εθνικής συνεννόησης.

Επί της ουσίας ο Τσίπρας αναζητά διαθέσιμους «συνεταίρους» για να εξαπολύσει τη νέα επίθεση ενάντια στον ελληνικό λαό και αν δεν τους βρει –αφού κανείς δεν εμφανίζεται να έχει τάσεις πολιτικής αυτοκτονίας– επιζητά τουλάχιστον να τους καταστήσει συνενόχους μέσω του διαλόγου. Δεν χρειάζεται να προσπαθήσει και πολύ. Οι ηγεσίες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ έχουν ψηφίσει όλα τα μνημόνια και οι βουλευτές του Ποταμιού ψήφισαν το τρίτο. Τώρα πουλάνε αντιπολίτευση, αλλά χωρίς κανένα έρεισμα στην κοινωνία.

Για τον Τσίπρα το κάλεσμα συναίνεσης είναι μονόδρομος. Η πολιτική δεξαμενή του ΣΥΡΙΖΑ στέρεψε. Τεράστιο ποσοστό των οργανωμένων συντρόφων του τον εγκατέλειψε σε λιγότερο από ένα χρόνο. Η κυβέρνησή του στελεχώνεται από πρώην στελέχη του ΠΑΣΟΚ και ό,τι απέμεινε από τον κομματικό μηχανισμό του. Η «σοβιετοκρατία» που έχει στήσει ο Γ. Δραγασάκης στον κρατικό μηχανισμό δεν του παράγει στελέχη ή είναι νωρίς για να αποδώσει… Και στελέχη να είχε, όμως, δεν θα μπορούσαν να αυγατίσουν την κοινοβουλευτική του ομάδα. Αυτό που ενδιαφέρει είναι η άμεση διεύρυνση της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Προτιμά να επιτευχθεί είτε με το ΠΑΣΟΚ είτε με τον Βασίλη Λεβέντη. Ταυτόχρονα δεν αποκλείει τίποτα. Ο πρωθυπουργός χρειάζεται κοινοβουλευτικά κορμιά, έτοιμα να ψηφίσουν νομοσχέδια και τροπολογίες. Πάνω κάτω τους ίδιους που ψήφισαν το τρίτο μνημόνιο και τώρα κάνουν αντιπολίτευση. Στο Μέγαρο Μαξίμου κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να υπάρξουν τρεις ακόμα «Σακελλαρίδηδες», οι οποίοι όμως θα καταψηφίσουν νομοσχέδια και ταυτόχρονα δεν θα παραδώσουν την έδρα τους. Μπορεί η κυβέρνηση να μην πέσει, αν δεν της γίνει πρόταση μομφής, ωστόσο μια τέτοια εξέλιξη είναι δεδομένο ότι θα πυροδοτήσει άμεσες πολιτικές διεργασίες. Δεν θα φέρει, όμως, μια μεταβατική κυβέρνηση συνεργασίας λίγων μηνών, γιατί μια τέτοια εξέλιξη δεν υπηρετεί τα συμφέροντα του συστήματος και τους σχεδιασμούς του Κουαρτέτου.

Η ομάδα γύρω από τον Τσίπρα θα επιδιώξει να είναι αυτός ο πρωθυπουργός και στην επόμενη εκδοχή διακυβέρνησης γιατί είναι λιγότερο φθαρμένος από τους άλλους και έδειξε στους Ευρωπαίους ότι μπορεί να περάσει μνημόνια και να αποδιαρθρώνει τη λαϊκή αγωνιστικότητα. Ωστόσο, δεν είναι δεδομένο ότι η παραμονή Τσίπρα στην πρωθυπουργία θα ευοδωθεί στο διηνεκές. Τότε είναι ακριβώς η στιγμή που θα έρθουν στην επιφάνεια οι δοκιμασμένες εφεδρείες του συστήματος. Και ας μην αποκλείσει κανείς το ενδεχόμενο αυτές να προέρχονται από το οικονομικό πεδίο της διακυβέρνησης του τόπου