Σύστημα Υγείας με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια σημαίνει αποκλεισμός των φτωχομεσαίων κοινωνικών στρωμάτων από την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη

 

Στις 2/10/24 ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης φιλοξενείται στο πολύ φιλικό περιβάλλον τού ΣΚΑΪ για να απαντήσει για τα προβλήματα του ΕΣΥ. Απέναντί του έχει μία καρκινοπαθή γυναίκα από την Λέσβο, η οποία είναι ανασφάλιστη και αναγκάζεται να έλθει στην Αθήνα για να κάνει ακτινοθεραπείες, αλλά ο ΕΟΠΥΥ δεν καλύπτει τα έξοδα για εισιτήρια και διαμονή. Η απάντησή του σε αυτή την γυναίκα ήταν η εξής: «Αν ήσουν σε άλλες χώρες της Ευρώπης θα τα έβαζες όλα από την τσέπη σου, ενώ αν ήσουν στις ΗΠΑ θα είχες πεθάνει». «Εδώ σας τα πληρώνουμε όλα εμείς και καλά κάνουμε. Δικός μου νόμος είναι και λέω ότι δεν μπορούμε να αφήσουμε κανέναν ανασφάλιστο χωρίς θεραπεία», προσέθεσε ο υπουργός Υγείας, υπογραμμίζοντας ωστόσο πως «το κράτος έχει κάποια όρια».

Είναι γεγονός ότι στις ΗΠΑ οι ανασφάλιστοι δεν έχουν πρόσβαση στην περίθαλψη. Είναι επίσης γεγονός ότι, ακόμα και αν κάποιος είναι ασφαλισμένος, βρίσκεται αντιμέτωπος με τέτοιους φραγμούς, που μπορεί να υποθηκεύσει το σπίτι του ή να βρεθεί χρεωμένος με δάνεια προκειμένου να καταφέρει να κάνει μία θεραπεία, ένα χειρουργείο ή να μπορέσει να καλύψει μία νοσηλεία.

Αυτό που σίγουρα αποκρύπτει ο υπουργός Υγείας στη συγκεκριμένη κυνική δήλωσή του είναι ότι οραματίζεται ακριβώς το ίδιο και για τη χώρα μας. Διεκδικεί με θράσος από την κοινωνία ένα «ευχαριστώ» για τα απομεινάρια ενός δημόσιου συστήματος υγείας που κατακτήθηκε με αγώνες του εργατικού και λαϊκού κινήματος και το οποίο ο ίδιος και η κυβέρνησή τους θέλουν να διαλύσουν.

Το σύστημα υγείας των ΗΠΑ -όπου οι ανασφάλιστοι και οι φτωχοί πεθαίνουν- θεωρείται πρότυπο για τους κυβερνώντες της ΝΔ και τους υπέρμαχους του νεοφιλελευθερισμού και αυτό άλλωστε εξέφρασε με πολύ μεγάλη συνέπεια ο βουλευτής της ΝΔ Σπύρος Πνευματικός τον Ιούνιο του 2023 δηλώνοντας τα εξής:
«Πρέπει να δούμε την αξιολόγηση των πράξεων του ΕΣΥ. Πόσες απ’ αυτές τις πράξεις που κάνουμε κάθε μέρα χρειάζονται; Δηλαδή ένα κόστος τεραστίων διαστάσεων μπορεί να γίνει αν περιορίσουμε μερικά πράγματα απ’ αυτά που δεν χρειάζονται να γίνουν. Δεν σημαίνει ότι δεν αγαπάμε τον άρρωστο, αν πάμε και του πούμε ότι “δεν έχει νόημα να κάνουμε αυτό για σας”.

Ένας καρκινοπαθής τελικού σταδίου δεν είναι υποχρεωτικό… Δεν θα τα καταφέρει, δεν έχει καλή πρόγνωση, πρέπει κάποια στιγμή να τραβήξουμε μια γραμμή. Γιατί; Γιατί είναι πάρα πολύ δύσκολο να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε στα έξοδα που χρειάζονται για την αντιμετώπιση των συνανθρώπων. Υπάρχει ένα σημείο που δεν έχεις λόγο να κάνεις κάτι παραπάνω…

Αυτά τα πράγματα τα έχουν δει… Η Αμερική είναι ένα τρομακτικό παράδειγμα: Ψάχνουν τα πάντα, ψάχνουν το κόστος των πράξεων, το cost benefit ratio σε μία πράξη κλπ. Όταν είχαμε πάει στις αρχές της δεκαετίας του ’90 με τη γυναίκα μου στην Αμερική, η πρώτη συζήτηση που είχαμε ακούσει ήταν πραγματικά πόσο ακριβό είναι το αμερικάνικο σύστημα. Γιατί ήταν τόσο πολύ ακριβό; Γιατί όλοι φτάνανε στο νοσοκομείο, σε όποια κατάσταση κι αν ήταν και γινόντουσαν τα πάντα για όλους. Και με αυτό τον τρόπο ανακαλύψανε ότι μετά από λίγο καιρό δεν θα μπορούσαν να παρέχουν υπηρεσίες σε κανέναν. Άρα, θα πρέπει να κάνουν μια σχετική επιλογή το πόσο μπορούν να ξοδέψουν… Ακούγεται λίγο κυνικό – δεν είναι κυνικό, είναι ανθρώπινο».

Αυτή ακριβώς η δήλωση συμπυκνώνει την ουσία του πολιτικού σχεδιασμού της Κυβέρνησης. Συμπυκνώνει την ουσία των συστημάτων αξιολόγησης που βρίσκονται υπό εφαρμογή πλέον σε όλα τα νοσοκομεία της Ελλάδας, τα λεγόμενα συστήματα DRGs, τα οποία εφαρμόζονται είτε εξολοκλήρου είτε ποσοστιαία σε πάρα πολλές χώρες της Ευρώπης, ενώ στις ΗΠΑ εφαρμόζονται ήδη από το 1980.

Τα DRGs ή αλλιώς κοστολογημένα προγράμματα περίθαλψης, με άλλα λόγια «Ελεγχόμενη ως προς το κόστος περίθαλψη», αφορούν την κοστολόγηση της ανθρώπινης ζωής με προκαθορισμένο ποσό ανά διαγνωστική κατηγορία ασθενούς. Με άλλα λόγια, οι ασθενείς θα περιθάλπονται όχι με βάση τις ανάγκες τους, αλλά με βάση το budget που έχει προϋπολογιστεί. Ο προϋπολογισμός αυτός γίνεται βάσει κατηγοριών ασθενών και με βάση την κατηγορία στην οποία κατατάσσεται ο ασθενής (ανάλογα με το νόσημα, τα υποκείμενα νοσήματα, την ηλικία και λοιπούς δείκτες). Θα υπάρχουν προκαθορισμένες κοστολογήσεις για νοσηλείες, θεραπείες, φάρμακα, χειρουργεία κλπ. Εφόσον αυτά τα budget ξεπερνιούνται, τότε ο ασθενής θα καλείται να πληρώνει από την τσέπη του.

Επιπλέον, αποτελούν συστήματα αξιολόγησης αποδοτικότητας των νοσοκομείων η οποία θα μετριέται με τα έξοδα των νοσοκομείων, την πληρότητά τους, τα ποσοστά θνητότητας στις ΜΕΘ κλπ και αναλόγως θα χρηματοδοτείται. Εφόσον λοιπόν δεν θα υπάρχει πληρότητα των κλινών όλο το χρόνο, τότε αυτά θα υποχρηματοδοτούνται και θα υποστελεχώνονται με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα ήδη υποβαθμισμένα νοσοκομεία της περιφέρειας και όχι μόνο.

Η ΝΔ πρώτη το 2014 αγόρασε τα δικαιώματα της χρήσης των DRGs από τη Γερμανία. Τα DRGs τα εφάρμοσε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2018 και συνέχισε η ΝΔ, με το ΠΑΓΝΗ να είναι ανάμεσα στα 18 νοσοκομεία πιλοτικής μελέτης εφαρμογής των DRGs.Την ευθύνη για την εφαρμογή των DRGs έχει η ανώνυμη εταιρία το Κέντρο Κοστολόγησης και Τεκμηρίωσης Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων ΑΕ (ΚΕ.ΤΕ.Κ.ΝΥ. ΑΕ) το οποίο ονομάζεται και ελληνικό ινστιτούτο DRG, το οποίο μετράει οικονομική αποδοτικότητα με βάση τα προκαθορισμένα (κοστολογημένα) budget και καθορίζει τη χρηματοδότηση των νοσοκομείων από τον ΕΟΠΠΥ.

Η οικονομική αποδοτικότητα στα νοσοκομεία -τα οποία πλέον θα λειτουργούν με όρους ιδιωτικής επιχείρησης- θα επιτυγχάνεται μεταξύ άλλων με όσο το δυνατόν λιγότερο, μη μόνιμο, φτηνό προσωπικό, με ακόμα μεγαλύτερη εντατικοποίηση της εργασίας, χωρίς μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, με στόχο τη μέγιστη πληρότητα των κλινών και με τη μετακύλιση ολοένα και περισσότερων εξόδων στον ίδιο τον ασθενή.

Τα DRGs προπαγανδίστηκαν στη χώρα μας ως συστήματα αξιολόγησης, τα οποία υποτίθεται αφενός εξοικονομούν πόρους αφετέρου εξασφαλίζουν ποιοτικότερες υπηρεσίες υγείας, κάτι το οποίο δεν έχει επιβεβαιωθεί σε καμία χώρα από αυτές στις οποίες εφαρμόζονται. Στην πραγματικότητα μικραίνουν οι νοσηλείες, μπαίνουν κόφτες σε εξετάσεις και ιατρικές επεμβάσεις, υποβαθμίζεται η ποιότητα σε μία σειρά υπηρεσίες -όπως η καθαριότητα η σίτιση κλπ- και είναι βέβαιο ότι στη χώρα μας θα οδηγήσουν σε περαιτέρω υποχρηματοδότηση της συντριπτικής πλειοψηφίας των δημόσιων νοσοκομείων -και ιδιαίτερα αυτών της περιφέρειας- που δεν θα παρουσιάζουν πληρότητα σε κλίνες.

Ο στόχος είναι το σύστημα υγείας στη χώρα συνολικά να λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Αυτό σημαίνει να λειτουργούν τα δημόσια νοσοκομεία με όρους επιχείρησης -όπως ακριβώς συμβαίνει με τα ιδιωτικά- και αντίστοιχα ο ΕΟΠΥΥ να λειτουργεί όπως οι ιδιωτικές ασφαλιστικές. Για να καταλάβει κάποιος τι σημαίνει αυτό, αρκεί να ρίξει μία ματιά στο πλήρως ιδιωτικοποιημένο σύστημα υγείας και ασφάλισης της Αμερικής.

Γιατί αναφερόμαστε στο παράδειγμα της Αμερικής; Γιατί αυτό είναι το μέλλον μίας ιδιωτικοποιημένης υγείας. Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχει δημόσιο σύστημα υγείας, κουτσουρεμένο και διαρκώς υποβαθμισμένο, πλην όμως υπάρχει. Δηλαδή αν κάποιος σήμερα νοσήσει ή πάθει ένα τροχαίο ή χρειαστεί οτιδήποτε έκτακτο, μπορεί να πάει σε ένα δημόσιο νοσοκομείο χωρίς να τον απασχολήσει το υπόλοιπο του τραπεζικού του λογαριασμού, χωρίς να χρειάζεται να πάρει προέγκριση από την ασφαλιστική εταιρεία.

Ο πολιτικός στόχος της κυβέρνησης, όπως και όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων, είναι να συρρικνωθεί το ΕΣΥ και τη θέση του να πάρουν τα ιδιωτικά κεφάλαια στην υγεία. Αυτή η πολιτική υλοποιείται με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς από τον covid και μετά –περίοδος η οποία, μεταξύ άλλων, αξιοποιήθηκε για να εμπεδωθεί ακόμα πιο πλατιά το ιδεολόγημα της ατομικής ευθύνης και στα ζητήματα της υγείας, για να εμπεδωθεί ότι δεν είναι αυτονόητο και λογικό ένα σύστημα υγείας να καλύπτει το σύνολο των αναγκών. «Και τι να κάνουμε;» έλεγαν πολλοί κυβερνητικοί εκπρόσωποι, «να πληρώσουμε για να φτιάξουμε ΜΕΘ τις οποίες αύριο δεν θα χρειαζόμαστε;». Με αυτή την κυνική δήλωση ομολογούσαν ότι δεν πρόκειται να δαπανήσουν λεφτά σε ΜΕΘ που θα έσωζαν ζωές.

Αυτή η ιδιωτικοποίηση έχει υλοποιηθεί μέχρι ενός σημείου. Δηλαδή μεγάλα κομμάτια παροχών υγείας έχουν παραδοθεί σε ιδιώτες. Σήμερα είναι δεδομένο για όλους ότι οι διαγνωστικές εξετάσεις γίνονται ιδιωτικά. Αυτό όμως δεν ίσχυε πάντα. Η δωρεάν και άμεση πρόσβαση στη δημόσια πρωτοβάθμια υγεία του ΙΚΑ ήταν κάποτε δεδομένη. Ακόμα υπάρχει αυτή η δυνατότητα, αλλά είναι πλέον τόσο κουτσουρεμένη που χρειάζεται να περιμένει κανείς μήνες, με αποτέλεσμα να καταλήγει στον ιδιώτη. Αυτό πλέον επεκτείνεται και δεν αφορά μόνο την πρωτοβάθμια περίθαλψη αλλά και χειρουργεία και θεραπείες για τις οποίες στο δημόσιο υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να περιμένει ο ασθενής πάρα πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα -που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να κοστίσουν και την ίδια τη ζωή- με αποτέλεσμα να εξωθείται στους ιδιώτες.

Πέρα όμως από το γεγονός ότι εξωθείται να πληρώνει στον ιδιωτικό τομέα, αναγκάζεται να πληρώνει και στο δημόσιο, είτε με τα απογευματινά ιατρεία, τα οποία λειτουργούν εδώ και πολλά χρόνια στην Ελλάδα, είτε με τα απογευματινά χειρουργεία τα οποία νομοθετήθηκαν επί υπουργίας Πλεύρη, υποτίθεται ως απάντηση στο πρόβλημα των τεράστιων αναμονών.

Γιατί υπάρχουν τεράστιες αναμονές;

Γιατί το ΕΣΥ πλέον έχει αφεθεί στην τύχη του, όχι όμως τυχαία!

Το υπουργείο Υγείας και η κυβέρνηση καθόλου ανίκανοι δεν είναι να λύσουν τα προβλήματα στον τομέα της υγείας.

Στην πραγματικότητα η υποβάθμιση και η συρρίκνωση του ΕΣΥ αποτελεί πολιτική επιλογή γιατί η υγεία στον καπιταλισμό είναι ένα πολύ κερδοφόρο εμπόρευμα. Άρα είναι αδιανόητο -για τους «επενδυτές», τις πολυεθνικές και τα Funds- να μένει αυτό το κερδοφόρο «εμπόρευμα» αναξιοποίητο. Μεταπολεμικά δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη εθνικά συστήματα υγείας και κοινωνικής ασφάλισης, ως αποτέλεσμα λαϊκών αγώνων και με φάρο το κράτος πρόνοιας της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό με το πέρασμα των χρόνων και την υποχώρηση του λαϊκού και εργατικού κινήματος άρχισε να ξηλώνεται και πλέον μας δείχνουν το κανιβαλιστικό μοντέλο ιδιωτικής υγείας και ασφάλισης των ΗΠΑ ως πρότυπο. Στη χώρας μας όμως κάτι τέτοιο προϋποθέτει τη διάλυση του ΕΣΥ.

Είναι λοιπόν πολιτική η επιλογή και πολιτικός ο σχεδιασμός που υπηρετεί την περικοπή δαπανών για την υγεία, και τη συρρίκνωση του ΕΣΥ, ώστε να πάψει πλέον να αποτελεί ισχυρό ανταγωνιστή των ιδιωτικών κλινικών. Είναι βέβαιο ότι η ύπαρξη ενός ισχυρού δημόσιου και δωρεάν συστήματος υγείας δεν αφήνει κανένα περιθώριο ανάπτυξης και κερδοφορίας των ιδιωτικών κεφαλαίων στην υγεία. Αυτός είναι ένας βασικός λόγος που θέλουν να ξεμπερδέψουν με το ΕΣΥ ή να το μετατρέψουν σε ένα πλήρως εμπορευματοποιημένο σύστημα υγείας, που θα παρέχει δωρεάν πολύ βασικές και έκτακτες υπηρεσίες. Και αυτό επειδή στην Ελλάδα η δημόσια, δωρεάν ιατροφαρμακευτική κάλυψη δεν μπορεί να καταργηθεί οριστικά και από τη μία μέρα στην άλλη. Στην Ελλάδα ακόμα υπάρχει ΕΣΥ και αυτό δεν το λέμε για να υποτιμήσουμε τα τεράστια προβλήματα που υπάρχουν, αλλά για να κατανοήσουμε καλύτερα ποιο είναι το διακύβευμα και για ποιο λόγο οφείλουμε να υπερασπιστούμε τα δημόσια νοσοκομεία. Για ποιο λόγο ο αγώνας αυτού του κλάδου δεν αφορά κάποια μισθολογικά προβλήματα ή κάποιες εργασιακές συνθήκες.

Ο αγώνας αυτού του κλάδου μας αφορά όλους. Η πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι αναγκαία για την πιο φυσιολογική λειτουργία της γέννας μέχρι ένα απλό κάταγμα ή μία ίωση και όλοι σήμερα θεωρούμε αυτονόητο -ακόμη και σήμερα- ότι έστω και κουτσουρεμένη η δυνατότητα αυτή υπάρχει. Όλοι θεωρούμε αυτονόητο και δεδομένο στην Ελλάδα ότι αν πάθουμε ένα τροχαίο δεν χρειάζεται να σκεφτούμε εκείνη την ώρα αν έχουμε χρήματα για να καλύψουμε τη νοσηλεία, την επέμβαση ή ακόμη και τη μεταφορά μας στο νοσοκομείο, όπως ακριβώς συμβαίνει στις «αγαπημένες» ΗΠΑ του κύριου Πνευματικού και των συνοδοιπόρων πιστών του νεοφιλελευθερισμού. Στις μακρινές και «αγαπημένες» για τους κυβερνώντες ΗΠΑ εάν η ιδιωτική ασφαλιστική σου δεν σου εγκρίνει τη νοσηλεία (ακόμα και σε έκτακτη εισαγωγή) και δεν έχεις λεφτά, το νοσοκομείο πολύ απλά σε διώχνει.

Για όλους αυτούς τους λόγους οφείλουμε να αγκαλιάσουμε τον αγώνα υπεράσπισης και ενίσχυσης του ΕΣΥ, να αναδείξουμε αυτά τα ζητήματα στους εργασιακούς και φοιτητικούς χώρους. Να δηλώσουμε την αλληλεγγύη μας και τη στήριξή μας στις διαδηλώσεις και τις απεργιακές συγκεντρώσεις των υγειονομικών. Το ΕΣΥ με τις δραματικές ελλείψεις, που σήμερα επιδεινώνονται ακραία, παραμένει ένα κεκτημένο του λαού μας και των αγώνων του που πρέπει να διαφυλάξουμε. Ο αγώνας για δημόσια, δωρεάν ιατροφαρμακευτική κάλυψη, ο αγώνας για δημόσια ασφάλιση είναι αγώνας ζωής και αξιοπρέπειας!