Αυτοδιαχείριση Εργατική απελευθέρωση ή τυρί στη φάκα του καπιταλισμού;

  Μέρος 3

Αυτοδιαχείριση στην Ευρώπη της δεκαετίας του ’70
Η περίπτωση της Λιπ

Η περίπτωση της γαλλικής ωρολογοποιίας Λιπ έχει μείνει στην ιστορία ως ένα από τα πιο διάσημα αυτοδιαχειριστικά πειράματα στην Ευρώπη, στον απόηχο του γαλλικού Μάη, που τελικά καταπνίγηκαν από την κρατική εξουσία. Να πως περιγράφει την ιστορία της ένα άρθρο (γράφτηκε με την ευκαιρία του ντοκιμαντέρ «Oι εργάτες της Lip: η φαντασία στην εξουσία» του Κριστιάν Ρουο και δημοσιεύτηκε στη Monde Diplomatique τον Μάρτη του 2007 – http://enthemata.wordpress.com/2013/02/24/halimi-2/):

«Αρχικά, τον Απρίλη του 1973, όταν η Lip ανακοίνωσε σε περίπου 1.300 εργαζόμενους ότι θα γίνουν απολύσεις στο εργοστάσιο ωρολογοποιίας, ο συνδικαλιστής εργάτης Σαρλ Πιαζέ δείχνει αντίθετος στην ιδέα της απεργίας. Προτιμά οι συνάδελφοί του να επιβραδύνουν τον ρυθμό των μηχανών και των χεριών τους, ωστόσο, "είχαν ενσωματώσει τόσο πολύ τον ρυθμό της διαδικασίας παραγωγής που ήταν αδύνατο να τον επιβραδύνουν". Αντί γι’ αυτό λοιπόν, σταματούν να εργάζονται δέκα λεπτά ανά ώρα…

Η Lip, είναι ένα νέο ξεκίνημα της ίδιας ιστορίας, αλλά στην κατεύθυνση της εργατικής αυτοδιαχείρισης. "480 προς απόλυση: η φράση  αυτή σόκαρε. Δεν βρισκόμασταν στην εποχή που διώχναν τους ανθρώπους σα ζώα". Τα διευθυντικά στελέχη της επιχείρησης κρατήθηκαν όμηροι: "Να τους ανταλλάξουμε με ακριβέστερη πληροφόρηση" σχετικά με τις δυσκολίες της επιχείρησης. Στο καρτιέ Παλάντ, στη Μπεζανσόν, τα οχήματα των Ειδικών Δυνάμεων περικύκλωσαν το εργοστάσιο. Ακολούθησε η επίθεση, οι παραβιασμένες πόρτες: "Αυτό μας σόκαρε, εμείς ήμασταν τόσο προσεκτικοί κατά τη διάρκεια προηγούμενων απεργιών να μην γρατζουνιστεί ούτε ένας τοίχος!". Τα διευθυντικά στελέχη απελευθερώθηκαν. Τότε, ανάμεσα στους εργάτες, βρέθηκε κάποιος που είπε: "Κι αν παίρναμε τα ρολόγια;"…. Τι να τα κάνει κανείς όλα αυτά τα ρολόγια; Αποφασίζουν να τα πουλήσουν και να ξαναβάλουν μπροστά το εργοστάσιο για να παραχθούν κι άλλα, αυτή τη φορά χωρίς αφεντικό ("Εσύ όχι, δεν τον έχεις ανάγκη", όπως έλεγε η αφίσα του Μάη). Η πώληση έχει τεράστια επιτυχία. Μέσα σε έξι εβδομάδες έφτασαν το 50% του τζίρου μιας κανονικής χρονιάς. Υπήρχαν άλλες κρυψώνες για τα ρολόγια, άλλες για τα χρήματα. Παράνομες μεταφορτώσεις και συναλλαγές στους δρόμους, μεταμφιέσεις για καμουφλάζ: η τρέλα των νέων εργατών συναντά τη σοφία των αρχαιότερων. "Oσο πιο δυνατά φυσήξει ο άνεμος τόσο καλύτερα θα πάει", εκτιμά ο Σαρλ Πιαζέ, υποδειγματικός αντιπρόσωπος μιας πολύ μαχητικής και γεμάτης φαντασία τότε CFDT. "Η στιγμή της μεγαλύτερης έξαρσης", θυμάται ένας εργάτης, "ήταν η στιγμή της πληρωμής μας. Καταφέραμε ν’ αγγίξουμε το ότι "ήταν εφικτό"".

Μετά οι εργάτες άνοιξαν τις πόρτες του εργοστασίου σε όλους, συμπεριλαμβανομένων και των δημοσιογράφων. Εκείνη την εποχή εκτιμούσαν πως η συνδρομή του κόσμου θα βοηθούσε στο να ξεπεραστούν οι δυσκολίες. Κάποιοι από τους επισκέπτες συμμετέχουν σε γενικές συνελεύσεις, μένουν εκεί για μία ή περισσότερες εβδομάδες, αρχίζουν να καταφθάνουν και φοιτητές με κιθάρες και άλλα όργανα.

Oμως η Μπεζανσόν δεν είναι όλη η Γαλλία. Η εξουσία καταφέρνει να εκκενώσει το εργοστάσιο, προτείνοντας ένα νέο σχέδιο με μόνο 159 καταρχήν απολύσεις. Η πλειοψηφία των εργατών αρνείται. Ο πρωθυπουργός Πιέρ Μεσμέρ συνοψίζει έξαλλος: "Η Lip τελείωσε". Απατάται. Την επιχείρηση αναλαμβάνει ένα "αριστερό αφεντικό", ο Κλοντ Νοϊσβάντερ. Eνα χρόνο και κάτι αργότερα, το Δεκέμβρη του 1974, η διαμάχη μοιάζει να έχει τελειώσει: από τη μια, η αυτοδιαχείριση έχει νικήσει και, από την άλλη, όλοι οι εργαζόμενοι έχουν ξαναπροσληφθεί.

Αλλά τον Μάη του 1974 εκλέγεται πρόεδρος της Γαλλίας ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Γι’ αυτόν και  τον πρωθυπουργό του, τον Ζακ Σιράκ, το δεύτερο σημείο είναι κυρίως εκείνο που δημιουργεί πρόβλημα, αυτό το μπρα-ντε-φερ των συνδικάτων ενάντια στην ανεργία, σε μια συγκυρία στην οποία τα σχέδια απολύσεων προσωπικού πολλαπλασιάζονται σ’ όλη σχεδόν τη Γαλλία. Ο Ζαν Σαρμπονέλ, υπουργός Βιομηχανίας το 1973, εξομολογείται πως ο Ζισκάρ ντ’ Εστέν βασικά εκτιμούσε πως "πρέπει να τιμωρηθούν [οι εργαζόμενοι της Lip].  Να γίνουν και να παραμείνουν άνεργοι. Αλλιώς, θα μολύνουν όλο το κοινωνικό σώμα". Κατά τον Σαρμπονέλ, η εργοδοσία και η κυβέρνηση Σιράκ, εκ προθέσεως "δολοφόνησαν την Lip".

Πώς; Η Ρενό, που είχε ήδη εθνικοποιηθεί, ακύρωσε από τη μια μέρα στην άλλη τις παραγγελίες της σε ρολόγια, ο  νέος υπουργός Βιομηχανίας περιέκοψε μια υπεσχημένη επιδότηση, η εισροή κεφαλαίων σταμάτησε με μια κίνηση. Ο Νοϊσβάντερ υποχρεώθηκε σε παραίτηση. Ο ίδιος  θα καταλήξει αργότερα στο συμπέρασμα ότι μέχρι τη Lip έχουμε τον πατερναλιστικό καπιταλισμό στον οποίο κυριαρχεί η επιχείρηση. Αμέσως μετά τη Lip, την κυρίαρχη θέση της επιχείρησης παίρνει ο χρηματοπιστωτικός τομέας..».

Συνεχίζεται..