Για την «αποκαθήλωση» της διαφημιστικής καμπάνιας του «ΑΒ Βασιλόπουλου»

Ως εργαζόμενοι και εργαζόμενες στο χώρο του εμπορίου, ξέρουμε πολύ καλά τι σημαίνει διαφήμιση. Και το ξέρουμε αυτό «από τα μέσα». Ταυτόχρονα, ως απλοί πολίτες αυτού του κόσμου, μπορούμε με σχετική σιγουριά να επιβεβαιώσουμε ότι η τέχνη της διαφήμισης βασίζει την ύπαρξή της στις παλιές και δοκιμασμένες τεχνικές της προπαγάνδας. Και γιατί όλα αυτά;

Μόλις πρόσφατα, υπέπεσε στην αντίληψή μας άλλο ένα διαφημιστικό μαργαριτάρι της εταιρείας «ΑΒ Βασιλόπουλος» η οποία συμπληρώνει την τελευταία σειρά διαφημιστικών σποτ που γιορτάζουν τα «78 χρόνια της εταιρείας». Σε όλα τα προηγούμενα σποτ της καμπάνιας, διάφοροι προμηθευτές και συνεργάτες της εταιρείας επικαλούμενοι την αγνότητα των προϊόντων τους, τις προσωπικές τους ευαισθησίες, την ποιότητα των υπηρεσιών της εταιρείας ή ακόμα και την προσωπική τους γνωριμία με τον Γεράσιμο Βασιλόπουλο (!!!), προσπαθούν να μας πείσουν να ψωνίζουμε από τον ΑΒ Βασιλόπουλο. Ως εδώ, καλά. Τα γνωρίζουμε, τα έχουμε ξανακούσει, τίποτα το πρωτότυπο.

Όμως στο τελευταίο σποτ της εταιρείας, επιχειρείται κάτι διαφορετικό. Πλέον τον λόγο παίρνει μια διευθύντρια καταστήματος της εταιρείας η οποία μιλά για την «προσωπική της εμπειρία». Στην ερώτηση προς το καταναλωτικό κοινό «Γιατί εδώ;», το σποτ απαντά «Για τους 14.216 εργαζόμενούς της». Ουσιαστικά, μέσω της διευθύντριας, ο λόγος περνά «στους εργαζόμενους της εταιρείας» και το κεντρικό επιχείρημα του σποτ είναι «ο εργασιακός παράδεισος» που προσφέρει η εταιρεία τους.

Και κάπου εδώ είναι που μαγκωθήκαμε και κάτι τσίγκλησε μέσα μας. Αυτό που μας εντυπωσίασε είναι το μέγεθος του ψεύδους και της θρασύτητας της εργοδοσίας και των διαφημιστών της ώστε να επικαλείται τον «εργασιακό παράδεισο» για χιλιάδες συναδέλφους και συναδέλφισσές μας στα καταστήματα της εταιρείας για να εξυπηρετήσει την διαφημιστική-εμπορική της στρατηγική. Και για να μην αφήνουμε πράγματα να αιωρούνται, θα επιχειρήσουμε να «αποκαθηλώσουμε» το εν λόγω σποτ με τις αλήθειες που γνωρίζουμε εμείς «από τα μέσα», από την καθημερινή εργασιακή μας εμπειρία στους χώρους δουλειάς. Ας ξεκινήσουμε.

Κεντρικό πρόσωπο του σποτ είναι η διευθύντρια του καταστήματος του ΑΒ mega στην Θεσσαλονίκη, Κυριακή Κεραμιδάρη. Πάμε στα λόγια της «πρωταγωνίστριας».

«Η ΑΒ είναι κομμάτι του εαυτού μου. 18 ολόκληρα χρόνια μου δίνει χαρά».

 Αυτό που γνωρίζουμε και βιώνουμε καθημερινά είναι ότι οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες σε ένα κατάστημα, σε μια εταιρεία, είμαστε τα κομμάτια που συνθέτουν ένα σύνολο. Δηλαδή, εμείς είμαστε τα κομμάτια του καταστήματος ή της εταιρείας, και όχι το αντίστροφο. Μάλιστα, ξέρουμε πολύ καλά ότι χωρίς εμάς, χωρίς τους εργαζόμενους, το «σύνολο» δεν μπορεί να λειτουργήσει γιατί εμείς είμαστε αυτοί που το βάζουμε σε κίνηση.

Πάντα υπάρχουν κάποιοι και κάποιες από εμάς που ίσως να θεωρούν τον εργοδότη μας καλό, τυπικό ή απλά «εντάξει». Όσοι και όσες δηλώνουν ότι η εταιρεία είναι «κομμάτι του εαυτού τους», τους ρωτάμε αν είναι καλά και αν χρειάζονται κάποια βοήθεια. Αν επιπλέον μας πουν ότι δουλεύουν 18 συναπτά έτη χαρούμενοι, τότε ή τους λέμε να κάνουν ένα μικρό διάλειμμα ή τους έχουμε κατά νου το επόμενο διάστημα μήπως τους έχει συμβεί κάτι σοβαρό.

Πέραν του αστείου, αυτή η πλήρης αντιστροφή που εκφράζεται μέσα από τα χείλη της διευθύντριας Κεραμιδάρη αποτελεί την κλασσική αγωνία κάθε γραφείου προσωπικού, κάθε διευθυντή. Δηλαδή, η αναζήτηση της εταιρείας «μέσα μας», δηλαδή της διάθεσής του κάθε εργαζόμενου να ταυτιστεί με τα συμφέροντα της εργοδοσίας και, επιπλέον, να παραχωρήσει και ένα κομμάτι του εαυτού του σ’ αυτήν, πέραν του εργασιακού του χρόνου που, ούτως ή άλλως, είναι αυτό για το οποίο πληρωνόμαστε (συνήθως…). Αυτή η 18χρονη χαρά της διευθύντριας Κεραμιδάρη σημαίνει 2 ζητήματα: ή ελλιπή μνήμη για τα χρόνια που δεν ήταν διευθύντρια ή συνειδητό ψέμα. Το χειρότερα, βέβαια, είναι το 3ο ενδεχόμενο: να χαίρεται πραγματικά επί 18 συναπτά έτη απλά δουλεύοντας στον ΑΒ.

«Όταν έγινα διευθύντρια, το 1ο πράγμα που σκέφτηκα για τους ανθρώπους μου, ήταν να τους κάνω να έρχονται στη δουλειά με χαμόγελο».

Εδώ της ξεφεύγει μια μικρή αλήθεια. Η λυτρωτική παρουσία της καινούργιας διευθύντριας που θα χαρίσει χαμόγελα αποκαλύπτει ότι πριν από αυτήν οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες ΔΕΝ χαμογελούσαν όταν πήγαιναν στη δουλειά!!! Το γεγονός κιόλας ότι χρησιμοποιεί για τους συναδέλφους την κτητική αντωνυμία ΜΟΥ αποκαλύπτει και την συνολικότερη πρόθεσή της: να τους κάνει ότι θέλει αφού πλέον της ανήκουν. Κλασσικό δείγμα ψυχολογίας ενός διευθυντά: από το ύψος της ιεραρχικής θέσης που κατέχει νομίζει ότι μπορεί να εισβάλλει στην ψυχολογία των «από κάτω» μοιράζοντας χαμόγελα, ροδοπέταλα και παντεσπάνι…

Δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν περνάει από το χέρι της. Εκτός αν στο κατάστημά της, έχει επιβάλλει κατακόρυφες αυξήσεις μισθών, συλλογικές συμβάσεις της προκοπής, αν όλοι και όλες κάνουν διαλείμματα, παίρνουν άδειες και υπερωρίες, αν τηρούνται τα ωράρια και οι αρμοδιότητες, αν δεν υπάρχουν 4ωρα και 6ωρα της πείνας και άλλα πολλά. Και κάτι τέτοιο, δεν συμβαίνει. Άρα μπορεί να αρκεστεί με τα χαμόγελα της αμηχανίας προς το παρόν…

«Αυτό που εισπράττεις από τα μάτια του ανθρώπου που του λες «Καλωσήρθες, εμείς θα συνεργαστούμε», είναι μοναδική η στιγμή».

Αν η διευθύντρια Κεραμιδάρη εννοεί την στιγμή που ανακοινώνει σε πρώην ανέργους/άνεργες την πρόσληψή τους έναντι 210 ευρώ για 4 ώρες δουλειάς ή 360 ευρώ ο 6ωρος, τότε γι’ αυτήν η στιγμή είναι πράγματι ευχάριστη και «μοναδική».

Τον λόγο για λίγο τον παίρνει μια εργαζόμενη λέγοντας.

«Αν πριν 8 μήνες ερχόταν κάποιος και μου έλεγε ότι θα βρω μια δουλειά στην οποία είχα και πολύ γρήγορη εξέλιξη θα έλεγα ότι είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας».

Καταρχήν, να επισημάνουμε ότι η «απλή» συναδέλφισσα δεν έχει όνομα. Για την ακρίβεια, στο διαφημιστικό σποτ δεν αναγράφεται το όνομα της εργαζόμενης, όπως στην αρχή αναγραφόταν το όνομα της διευθύντριας Κυριακής Κεραμιδάρη. Γιατί άραγε; Δεν μπορούμε να πιστέψουμε ότι η εν λόγω δεσποινίς δεν είναι συναδέλφισσα και είναι ηθοποιός σε ένα σποτ. Αυτό που με σιγουριά μπορούμε να πούμε όμως είναι ότι η απουσία ονόματος αντικατοπτρίζει κάτι σημαντικότερο: δεν έχει σημασία το όνομα και το πρόσωπο των «απλών» εργαζομένων στον ΑΒ. Ούτως ή άλλως, είναι κομπάρσοι και αναλώσιμοι! Όποτε θέλουμε τους φέρνουμε, όποτε θέλουμε τους διώχνουμε. Τι σημασία έχουν τα ονόματα των 14.216 εργαζομένων της εταιρείας; Σημασία έχει η επίκληση του αριθμού τους ώστε να πάρει τα εύσημα ο ευεργέτης-εργοδότης, όχι η πραγματικότητα που βιώνουν οι 14.216 συνάδελφοι-ισσες με ονοματεπώνυμο.

Επίσης, αν η συναδέλφισσα είναι πραγματική και είχε ονοματεπώνυμο, θα έπρεπε να αναμετρηθεί με την πραγματικότητα των λεγόμενών της. Δηλαδή ότι κανείς εργαζόμενος στον ΑΒ που εργάζεται 8 μήνες δεν πρόκειται να είχε «γρήγορη εξέλιξη»!!! Οι λόγοι είναι εξής. Ο ΑΒ Βασιλόπουλος εδώ και πολλά χρόνια κάνει προσλήψεις αποκλειστικά 4ωρων ή 6ωρων συναδέλφων, και μάλιστα αρκετοί-ες με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, 3μηνες ή 6μηνες. Μεταξύ των ελάχιστων 8ωρων εργαζομένων που υπάρχουν στα καταστήματα του ΑΒ Βασιλόπουλος, θα βρείτε τον διευθυντή του καταστήματος και τους υπευθύνους των επιμέρους τμημάτων. Επιπλέον, ο ΑΒ ακολουθώντας τις «βέλτιστες πρακτικές» των εργοδοτών στο εμπόριο, αξιολογεί το προσωπικό του σε ετήσιο επίπεδο (12 μήνες) απ’ όπου και προκύπτουν οι οποιοσδήποτε «εξελίξεις» στην ιεραρχία ενός καταστήματος. Αν η πολυεθνική εταιρεία της Delhaize, μεγαλομέτοχος του ΑΒ, παραβίασε αυτόν τον κανονισμό ώστε να προλάβει να προάγει την εν λόγω 8μηνη εργαζόμενή του, τότε πράγματι ζούμε σε σενάριο επιστημονικής φαντασίας…ή φαρσοκωμωδίας.

Και ο λόγος πάλι στη διευθύντρια.

«Προσωπικά, έχω τη χαρά στο κατάστημά μου να έχω προσλάβει 35 συναδέλφους τον τελευταίο χρόνο».

Η πρόσληψη 35 εργαζομένων σε ένα κατάστημα αποδεικνύει 2 πράγματα: ή ότι το κατάστημα είχε ανάγκη αυτούς τους εργαζόμενους και το προηγούμενο διάστημα η δουλειά έβγαινε από λιγότερους με εξαιρετικά εντατικοποιημένους ρυθμούς ή (το πιο πιθανό) ότι απολύθηκε / «παραιτήθηκε» ο μισός ή παραπλήσιος αριθμός παλιότερων συναδέλφων-ισσων την προηγούμενη περίοδο και η εργοδοσία εφάρμοσε το γνωστό σύστημα ανακύκλωσης του προσωπικού. Το τι ισχύει ακριβώς μπορούν να το διηγηθούν μόνο οι υφιστάμενοι της διευθύντριας Κεραμιδάρη. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η πρόσληψη εργαζομένου ΔΕΝ είναι χορηγία ενός εργοδότη παρά έμμισθη σχέση μεταξύ εργοδότη-εργαζόμενου. Και η έμμισθη αυτή σχέση ρυθμίζεται από το εργατικό δίκαιο και όχι από κάποιους άγραφους νόμους των αφεντικών που με βάση αυτούς θα πρέπει να τους ευχαριστούμε που μας δίνουν κακοπληρωμένες δουλειές. Πόσο μάλλον ότι μας τις δίνουν για να «γλιτώσουν» από παλιότερους συναδέλφους που’ χαν κατακτήσει κάποια ελάχιστα παραπάνω αυτονόητα δικαιώματα σε σχέση με τους νεοπροσληφθέντες.

«Η ΑΒ ακόμα και εν καιρώ κρίσης συνέχισε να αναπτύσσεται εδώ στη Θεσσαλονίκη μας αλλά ακόμα και σε εμάς, τους παλιούς, δεν μας επιβάλλανε καμία μείωση, δεν συζητήθηκε καν».

Το πόσες μειώσεις μισθών έχουν υποστεί οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες όλης της χώρας, σε όλους τους κλάδους ανεξαιρέτως από την αρχή της κρίσης, το ξέρουν πολύ καλά οι ίδιοι και οι ίδιες που καταφέρνουν ακόμα να ζουν μ’ αυτούς τους μισθούς. Το να διατείνεται η κ.Κεραμιδάρη, και ο ΑΒ μέσω αυτής, ότι τα καταστήματα της εταιρείας αποτελούν όαση εν τη ερήμω προκαλεί και την κοινή λογική. Επίσης, η βασική μείωση μισθών που προέκυψε το 2014 με την κατάργηση των κλαδικών/συλλογικών συμβάσεων και επέβαλλε και στο εμπόριο μειώσεις περίπου 20%, πράγματι δεν συζητήθηκαν καθόλου. Επιβλήθηκαν από τα αφεντικά και τις κυβερνήσεις τους! Και με την απουσία συλλογικών συμβάσεων, η μοίρα πολλών «παλιών» συναδέλφων ήταν οι απολύσεις ή οι οικειοθελείς αποχωρήσεις ώστε να αντικατασταθούν από νέους,φτηνότερους και πιο ελαστικούς εργαζόμενους. Και αυτό πλέον το γνωρίζουν όλοι όσοι θα δουν αυτό το σποτ. Βέβαια, βασική αρχή της προπαγάνδας είναι το «πες,πες, κάτι μένει»…Εξ ου και η απλή επίκληση ενός τόσο μεγάλου και εξόφθαλμου ψέματος. Η καθημερινή επανάληψή του μέσω των ΜΜΕ μπορεί να το κάνει να φαίνεται αληθινό. Και στον σύγχρονο κόσμο των ΜΜΕ και του θεάματος, αν κάτι φαίνεται αληθινό, ίσως και να είναι…Που άλλωστε θα ακουστεί το αντίστροφο;

«Σε κάθε νέο συνάδελφό μου του λέω την προσωπική μου εμπειρία. «Ξέρεις κάτι και εγώ ταμίας ξεκίνησα και έχω γίνει διευθύντρια. Μπορείς και εσύ».

Ωχ, πάλι αυτό το ξινισμένο παραμύθι της ανέλιξης. Δυστυχώς, στον χώρο του εμπορίου έχουμε βαρεθεί να το ακούμε με χίλιους τρόπους: με τις «προσωπικές εμπειρίες» των διευθυντάδων μας, με «σεμινάρια εξέλιξης», με συνεχείς αξιολογήσεις κ.α. Είναι ένα από τα μεγάλα όπλα της εργοδοσίας ώστε να βρει μέσα μας ένα κομμάτι από αυτήν, όπως είπαμε και παραπάνω. Και ειδικότερα στην Ελλάδα που έχει γαλουχηθεί από τη μια με τον Βασίλη Καϊλα και από την άλλη με τα κάθε λογής τηλεοπτικά είδωλα του 24ωρου, μια τέτοια ρητορική έχει ακόμα πέραση. Γι’ αυτό και συνεχίζει να λέγεται…

«Δεν θα μπορούσα να σταθώ επάξια στη θέση αυτή χωρίς όλους τους ανθρώπους μου».   

Η γνωστή επωδός. Όλοι είμαστε μια οικογένεια. Σε ένα κατάστημα με ιεραρχία, με διευθυντές και εργαζόμενους, με μισθούς και απολύσεις, όλοι παραμένουμε μια οικογένεια. Ίδιον της ελληνικής αγοράς; Όχι, ισχύει ακόμα και στους τεράστιους πολυεθνικούς ομίλους: η εταιρεία είναι μια τεράστια οικογένεια και όλοι εμείς αγαπημένοι συνεργάτες. Κρίμα. Κρίμα για την υποτίμηση της νοημοσύνης μας. Κρίμα για τα πρότυπα της «σύγχρονης οικογένειας» που προωθούν οι εργοδότες μας… Η κ.Κεραμιδάρη κλείνει λέγοντας το αυτονόητο με λάθος λόγια: η ίδια, τα στελέχη της εταιρείας, η εταιρεία, τα κέρδη των μετόχων της Delhaize δεν θα ήταν τίποτα χωρίς την σκληρή δουλειά, χωρίς τον εργασιακό μεσαίωνα που βιώνει η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων στα καταστήματα του ΑΒ Βασιλόπουλου.