Επεισόδια του αέναου εμπορικού πολέμου

«Θυμάμαι όταν μεγάλωνα την Αμερικάνικη Χαλυβουργία (US Steel), που ήταν επιχείρηση-κορυφή. Και σήμερα, έχετε τόσα κλειστά εργοστάσια. Και η συμφωνία της NAFTA ήταν καταστροφή για τη χώρα μας. Ο ΠΟΕ (σ.σ. Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου) ήταν καταστροφή γι’ αυτή τη χώρα, για τη χώρα μας. Πράγματι, η άνοδος της Κίνας οικονομικά –αν την προσέξετε– συνέβη ταυτόχρονα με την ημερομηνία του ανοίγματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Ηταν σπουδαίο για την Κίνα και τρομερό για τις ΗΠΑ και σπουδαίο για άλλες χώρες. Ομως τρομερό για τις ΗΠΑ. Ετσι, μιλάμε γι’ αυτό και για δύο από τις ομάδες που εγώ θέλω να δράσω πολύ γρήγορα, πιθανότατα όλα θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι την ερχόμενη εβδομάδα. Θα επιβάλουμε δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και δασμούς στις εισαγωγές αλουμινίου. Και θα δούμε πολλά καλά πράγματα να συμβαίνουν. Θα δείτε επεκτάσεις στις επιχειρήσεις».

Το απόσπασμα είναι από τις δηλώσεις του Τραμπ κατά τη συνάντησή του με εκπροσώπους των καπιταλιστών χάλυβα και αλουμινίου στον Λευκό Οίκο την προηγούμενη Πέμπτη (βλ. https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/remarks-president-trump-listening-session-representatives-steel-aluminum-industry/). Ο Τραμπ δεν αρκέστηκε μόνο στο να εκθειάσει την προστατευτική πολιτική στον χάλυβα και το αλουμίνιο, υπό τις επευφημίες των καπιταλιστών που παρευρίσκονταν στη συνάντηση (όπως ο Ντέιβιντ Μπάριτ, πρόεδρος της τρίτης μεγαλύτερης αμερικάνικης χαλυβουργίας, της US Steel, και ταυτόχρονα διευθυντικό στέλεχος του πολεμικού κολοσσού Lockheed Martin), αλλά ανέφερε και τα ποσοστά των δασμών που θα επιβληθούν: 25% για τον χάλυβα και 10% για το αλουμίνιο, για απεριόριστο χρονικό διάστημα!

Η απάντηση της Κομισιόν ήταν άμεση, διά στόματος Γιούνκερ, ο οποίος υποστήριξε ότι θα εφαρμοστούν αντίμετρα, ενώ οργισμένη ήταν και η αντίδραση του Καναδά, που έκρινε ως απαράδεκτες τις δηλώσεις Τραμπ. Μετά τη συνάντηση Τραμπ και Τριντό, όμως, έπεσαν οι τόνοι, με τον Τραμπ να αφήνει «παραθυράκι» για εξαιρέσεις σε περίπτωση που η επαναδιαπραγμάτευση των όρων της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (NAFTA) οδηγήσει σε ικανοποιητικό αποτέλεσμα για την αμερικάνικη πλευρά (μέχρι στιγμής εκκρεμεί).

Πρόκειται για μία ακόμα γκάφα του «τρελού» Τραμπ; Σίγουρα όχι. Σε τέτοια θέματα δε χωράνε «γκάφες». Η θετική αντίδραση των καπιταλιστών που ήταν στη συνάντηση δείχνει ότι αποτελεί επιλογή της αμερικάνικης κεφαλαιοκρατίας (ή τουλάχιστον τμήματός της) να σκληρύνει η στάση των ΗΠΑ στη διεθνή εμπορική σκακιέρα.

Οι ΗΠΑ αποτελούν τον μεγαλύτερο εισαγωγέα χάλυβα στον κόσμο.  To 16% των εισαγωγών προέρχεται από τον Καναδά, ο οποίος εξάγει το 88% του χάλυβα που προορίζεται για εξαγωγές, στις ΗΠΑ. Ακολουθούν η Βραζιλία (13%), η Νότια Κορέα (10%), το Μεξικό (9%) και η Ρωσία (9%)  (βλ. https://www.trade.gov/steel/countries/pdfs/imports-us.pdf). Γι’ αυτό και η επιβολή δασμών θα πλήξει κυρίως τον Καναδά και όχι τόσο την ΕΕ ή την Κίνα, οι οποίες φυσικό είναι να ανησυχούν γιατί ανοίγει ο ασκός του Αιόλου.

Από την άλλη, το 50% του χάλυβα που εξάγουν οι ΗΠΑ πάει στον Καναδά και το υπόλοιπο 39% στο Μεξικό (βλ. https://www.trade.gov/steel/countries/pdfs/2017/q3/exports-us.pdf). Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε αντίμετρα πάρει ο Καναδάς θα έχουν άμεση επίπτωση στις μισές εξαγωγές χάλυβα που γίνονται από τις ΗΠΑ.

Τα τελευταία δέκα χρόνια τουλάχιστον, το εμπορικό ισοζύγιο των ΗΠΑ αναφορικά με τον χάλυβα είναι αρνητικό. Οι ΗΠΑ, δηλαδή, εισάγουν πολύ περισσότερο χάλυβα από αυτόν που εξάγουν. Οι εισαγωγές αυξάνονται αλματωδώς. Από το δεύτερο τρίμηνο του 2009 μέχρι το τρίτο του 2017, αυξήθηκαν κατά 219%, ενώ οι εξαγωγές μόλις κατά 32%.

Η παραγωγή χάλυβα στις ΗΠΑ έχει μειωθεί κατά 11% από το 2014 μέχρι το 2016. Οι εξαγωγές απέχουν πολύ από αυτές της Κίνας (ισοδυναμούν με το ένα δωδέκατο), η οποία είναι η μεγαλύτερη εξαγωγέας χάλυβα στον κόσμο. Από την άλλη, οι εξαγωγές χάλυβα αντιπροσώπευαν το 2016 μόλις το 0.8% των συνολικών εξαγωγών αγαθών των ΗΠΑ.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η παραγωγή αλουμινίου στις ΗΠΑ, που μειώνεται συνεχώς από το 2012.

Σε περίπτωση επιβολής δασμών στον χάλυβα και το αλουμίνιο, η ΕΕ απειλεί με ανάλογους δασμούς στα αμερικάνικα βιομηχανικά προϊόντα που ισοδυναμούν με το 20% περίπου των εξαγωγών των ΗΠΑ.

Θα τολμήσει ο Τραμπ να επιβάλει δασμούς που θα πυροδοτήσουν έναν εμπορικό πόλεμο με την ΕΕ και τον Καναδά, με απρόβλεπτες συνέπειες; Αυτό μέλλει να το δούμε. Το σίγουρο είναι ότι ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός δεν είναι στην καλύτερη κατάστασή του, έχοντας να αντιμετωπίσει τον άγριο ανταγωνισμό των διεθνών του αντιπάλων. Πάντως, στο εσωτερικό έχουν αρχίσει αντιδράσεις με τον ρεπουμπλικανό πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, Πολ Ράιαν, να δηλώνει ανοιχτά την αντίθεσή του στην επιβολή δασμών και τον κορυφαίο οικονομικό σύμβουλο του Τραμπ (που ήταν πρώην πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs), Γκάρι Κόουν να παραιτείται την περασμένη Τρίτη.

Ο Κόουν θεωρούνταν ο άνθρωπος της Wall Street στον Λευκό Οίκο και η παραίτησή του προκάλεσε πολιτική αναταραχή, αλλά και οικονομική αναταραχή. «Επιστρέφει το χάος στον Λευκό Οίκο» γράφει ο αμερικάνικος Τύπος, που θεωρεί ότι κουμάντο στο οικονομικό επιτελείο θα κάνει πια ο οπαδός του ακραίου προστατευτισμού Πίτερ Ναβάρο, με τον οποίο έχουν δηλώσει ότι αρνούνται να συνεργαστούν όλα τα εναπομείναντα στελέχη του Εθνικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής. Ο Τραμπ, βέβαια, απάντησε σαν… Τραμπ, παρουσία της πρωθυπουργού της Σουηδίας με την οποία έκανε δηλώσεις: «Πολλοί, πολλοί θέλουν να εργαστούν μαζί μου. Για κάθε θέση που αδειάζει στον Λευκό Οίκο μπορώ να διαλέξω ανάμεσα στους δέκα καλύτερους. Δεν υπάρχει χάος στον Λευκό Οίκο».

Την τραμπική αλαζονική βεβαιότητα δε συμμερίστηκαν, όμως, οι «αγορές» ομολόγων, μετοχών, νομισμάτων και πετρελαίου, που μπήκαν σε νέο γύρο αναταραχών αμέσως μετά την παραίτηση του Κόουν, ο οποίος δεν έκρυψε τους λόγους της. Οπως είπε, παραιτήθηκε επειδή διαφωνούσε με την επιβολή δασμών σε χάλυβα και αλουμίνιο και μάλιστα χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η απαιτούμενη νομική ανάλυση.