Η πιο αντιδραστική μεταρρύθμιση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση τα τελευταία 60 χρόνια είναι εδώ
«Οι αλλαγές θα είναι πολύ βαθιές και θ’ αφορούν το DNA της λειτουργίας των πανεπιστημίων», δήλωσε η Διαμαντοπούλου στην παρουσίαση του προσχεδίου. Τι εννοεί με αυτό; Μια υπουργός μιας κυβέρνησης γενικού ξεπουλήματος δε θα μπορούσε να εννοεί τίποτ’ άλλο από τον αυστηρό προσανατολισμό των πανεπιστημίων στην καπιταλιστική αγορά και τις ανάγκες της, αδιαφορώντας για την προαγωγή της επιστήμης και της έρευνας, που στοχεύουν στη βελτίωση της ζωής του ανθρώπου.
Το κράτος με αργά αλλά σταθερά βήματα προσπαθεί να απαλλαγεί από τις υποχρεώσεις του στην χρηματοδότηση των αναγκών των πανεπιστημίων. Κι αυτό θα γίνει πλήρως κατανοητό μόλις δούμε τα βασικά σημεία της μεταρρύθμισης.
1) Συμβούλιο διοίκησης
Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής ανακοινωθέντα, θα είναι το ανώτατο όργανο διοίκησης στα πανεπιστήμια. Σ’ αυτό θα συμμετέχει και η «κοινωνία», δηλαδή άτομα τα οποία δεν έχουν άμεση σχέση με το πανεπιστήμιο. Με τον όρο «κοινωνία» εννοούνται και εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου, μαζί βέβαια με τους διάφορους εργατοπατέρες, δήμαρχους, περιφερειάρχες και λοιπά θεσμικά όργανα. Ενα από τα πιο σημαντικά καθήκοντα θα είναι η εξεύρεση πόρων χρηματοδότησης.
Ο ρόλος των εκπροσώπων των επιχειρηματιών στα Συμβούλια Διοίκησης δεν μπορεί να είναι άλλος από την προώθηση αποδοτικών συμφωνιών μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, συμφωνιών δηλαδή που στην ουσία θα βοηθούν το κεφάλαιο να αυξήσει το κέρδος του, που είναι και ο μοναδικός του στόχος.
Οι μεγαλοεπιχειρηματίες θα εκμεταλλεύονται την ανάγκη του πανεπιστημίου για χρηματικούς πόρους, αφού η χρηματοδότηση του υπουργείου είναι ανεπαρκής, για να κάνουν συμφωνίες στον τομέα της έρευνας και των σπουδών, τις οποίες θα χρησιμοποιήσουν ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικά τα προϊόντα και οι υπηρεσίες τους. Ακόμα και να μην τους περάσει αρχικά, από τη στιγμή που το πανεπιστήμιο θα χρειάζεται λεφτά για να καλύψει τα λειτουργικά του έξοδα, θα προσφεύγει αναγκαστικά σε συμφωνίες με επιχειρήσεις.
2) Σύνδεση αξιολόγησης – χρηματοδότησης
Η σύνδεση της αξιολόγησης με τη χρηματοδότηση πρακτικά σημαίνει ότι το υπουργείο Παιδείας θα «επιβραβεύει» τα ιδρύματα που βρίσκονται ψηλά στις θέσεις της αξιολόγησης, με μεγαλύτερα ποσά χρηματοδότησης από τα ιδρύματα που δεν έχουν καταφέρει να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις και να ανέβουν στις λίστες.
Οι απαιτήσεις αυτές όμως δεν είναι καθόλου αθώες… Οι παράμετροι των μετρήσεων αξιολόγησης δεν ελέγχουν μόνο τι επιπέδου σπουδές παρέχουν τα ιδρύματα αλλά και πόσο δικτυωμένα είναι με την αγορά εργασίας, πόσο ικανοποιημένοι μένουν οι εργοδότες από τους αποφοίτους τους, πόσους φοιτητές στέλνουν τα πανεπιστήμια σε διεθνείς διαγωνισμούς κ.λπ.
Το μέτρο αυτό θα λειτουργήσει ουσιαστικά ως μία τιμωρία και ταυτόχρονα ως μία μέθοδος καταστολής σε όσα ιδρύματα δε δέχονται να συμμορφωθούν με αυτές τις απαιτήσεις… Αναφέρουμε ενδεικτικά ότι στην Αγγλία (το βασίλειο της αξιολόγησης και της σύνδεσης με τη χρηματοδότηση) πολλά πανεπιστήμια έβαλαν λουκέτο λόγω… χαμηλής αξιολόγησης.
3) Προγραμματικές συμφωνίες με το κράτος
Τα ιδρύματα θα είναι αναγκασμένα να έρχονται σε προγραμματικές συμφωνίες με το κράτος για τη χρηματοδότησή τους. Οι συμφωνίες αυτές, σύμφωνα με την υπουργό Παιδείας, «θα συνδέονται με συμφωνημένα κριτήρια, που έχουν σχέση και με την απόδοση και την αποδοτικότητα των ιδρυμάτων». Και εδώ προτεραιότητα δεν είναι τα λειτουργικά έξοδα και η ανάγκη παροχής των υπηρεσιών προς τους φοιτητές, αλλά η «απόδοση». Απόδοση σε ποιο κομμάτι; Μα ποιο άλλο εκτός από την υπακοή στις απαιτήσεις που θα βάζουν τα συμβούλια διοίκησης, ουσιαστικά οι επιχειρηματίες.
Συστήνεται η ανεξάρτητη αρχή χρηματοδότησης, της οποίας αρμοδιότητα θα είναι να καθορίζει τον τρόπο χρηματοδότησης των ιδρυμάτων και να τους μεταφέρει ένα ποσό, και, από κει και πέρα, αφήνεται στο ίδιο το πανεπιστήμιο η παροχή των υπηρεσιών προς τους φοιτητές. Αν λοιπόν τα ποσά της χρηματοδότησης από το κράτος δεν είναι αρκετά, το ίδρυμα πρέπει να βρει τους πόρους γι’ αυτές τις παροχές.
4) Αλλαγές στη διάρθρωση των σπουδών - Πιστωτικές μονάδες - Διά βίου μάθηση
Τα προγράμματα σπουδών γίνονται ελαστικά, και οι σπουδές θα σπάνε ανά έτος και ανά εξάμηνο. Σε κάθε πανεπιστήμιο θα υπάρχουν προαπαιτούμενα μαθήματα και αλυσίδες. Το κάθε μάθημα αντιπροσωπεύει κάποιες διδακτικές μονάδες και το πτυχίο αποτελεί άθροισμά τους. Οι φοιτητές θα επιλέγουν τις ατομικές τους διαδρομές, συλλέγοντας διδακτικές μονάδες που θα οδηγούν σε πτυχία πολλών ταχυτήτων, σαφώς μη ισοδύναμα. Αναμενόμενη είναι και η κατάργηση της συλλογικής κατοχύρωσης επαγγελματικών δικαιωμάτων στο πτυχίο. Δεν είναι το πτυχίο που έχει αξία, αλλά οι διδακτικές μονάδες που έχεις συλλέξει.
Επιδιώκεται σύνδεση με τη διά βίου μάθηση, δηλαδή με την κάθε είδους «παραπαιδεία», από τα διπλώματα τύπου ecdl μέχρι τα πτυχία των αναβαθμισμένων πλέον κολεγίων. Με τη δημιουργία του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων όλα αυτά (πτυχία, διπλώματα και όποιο άλλο χαρτί) θα ανακατεύονται και ο κάθε ένας θα συλλέγει ένα άθροισμα μονάδων που θα μεταφράζεται σε επαγγελματικά προσόντα. Το υπουργείο θέλει οι νέοι να ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα πάρει τα περισσότερα χαρτιά. Η αποτυχία σου, η επιτυχία μου.
5) Διεθνοποίηση των σπουδών
Αυτή συνίσταται στην εκλογή των καθηγητών από εκλεκτορικά σώματα με «έντονη διεθνή παρουσία», στη διεύρυνση του θεσμού των επισκεπτών καθηγητών (ώστε να αποφεύγονται οι πολλοί μόνιμοι διορισμοί), στη δυνατότητα να χορηγούνται ολόκληρες έδρες σε ιδιώτες που θα αναλάβουν και την οικονομική στήριξή τους (θα δούμε π.χ. έδρα Κόκκαλη, Βγενόπουλου, Βαρδινογιάννη κ.λπ.). Αναφέρεται στη στροφή και των ελληνικών πανεπιστημίων στο εξωτερικό προς αναζήτηση φοιτητών-πελατών, στην ίδρυση παραρτημάτων των ελληνικών πανεπιστημίων στο εξωτερικό, όπως κάνουν ήδη πολλά ξένα πανεπιστήμια, που νοικιάζουν πτυχία και όνομα στα εδώ μαγαζιά των κολεγίων, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους.
Ενα βήμα προς την κατεύθυνση αυτή ήταν η ανάδειξη του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, προέδρου του Eurogroup (του οργανισμού που συμμετέχει στην καταλήστευση του ελληνικού λαού), σε επίτιμο διδάκτορα της Νομικής σχολής Αθηνών!
6) Καλλικράτης στα πανεπιστήμια
Καλλικράτης δε θα υπάρξει μόνο στα σχολεία, αλλά και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Προετοιμάζονται καταργήσεις και συνενώσεις τμημάτων, με βασικό στόχο την «ελαχιστοποίηση των διαχειριστικών δαπανών».
Με δεδομένο ότι στις περισσότερες σχολές και τμήματα ήδη δεν υπάρχουν κατάλληλες υποδομές, αναμένεται να δημιουργηθεί ένα χάος με τις καταργήσεις και συγχωνεύσεις. Και εννοείται πως, αφού θα κλείσουν τεχνολογικά ιδρύματα και πανεπιστήμια, είναι σίγουρο ότι θα μειωθούν και οι θέσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Λιγότερα άτομα θα μπορούν να σπουδάσουν.
Το κράτος με αργά αλλά σταθερά βήματα προσπαθεί να απαλλαγεί από τις υποχρεώσεις του στην χρηματοδότηση των αναγκών των πανεπιστημίων. Κι αυτό θα γίνει πλήρως κατανοητό μόλις δούμε τα βασικά σημεία της μεταρρύθμισης.
1) Συμβούλιο διοίκησης
Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής ανακοινωθέντα, θα είναι το ανώτατο όργανο διοίκησης στα πανεπιστήμια. Σ’ αυτό θα συμμετέχει και η «κοινωνία», δηλαδή άτομα τα οποία δεν έχουν άμεση σχέση με το πανεπιστήμιο. Με τον όρο «κοινωνία» εννοούνται και εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου, μαζί βέβαια με τους διάφορους εργατοπατέρες, δήμαρχους, περιφερειάρχες και λοιπά θεσμικά όργανα. Ενα από τα πιο σημαντικά καθήκοντα θα είναι η εξεύρεση πόρων χρηματοδότησης.
Ο ρόλος των εκπροσώπων των επιχειρηματιών στα Συμβούλια Διοίκησης δεν μπορεί να είναι άλλος από την προώθηση αποδοτικών συμφωνιών μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, συμφωνιών δηλαδή που στην ουσία θα βοηθούν το κεφάλαιο να αυξήσει το κέρδος του, που είναι και ο μοναδικός του στόχος.
Οι μεγαλοεπιχειρηματίες θα εκμεταλλεύονται την ανάγκη του πανεπιστημίου για χρηματικούς πόρους, αφού η χρηματοδότηση του υπουργείου είναι ανεπαρκής, για να κάνουν συμφωνίες στον τομέα της έρευνας και των σπουδών, τις οποίες θα χρησιμοποιήσουν ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικά τα προϊόντα και οι υπηρεσίες τους. Ακόμα και να μην τους περάσει αρχικά, από τη στιγμή που το πανεπιστήμιο θα χρειάζεται λεφτά για να καλύψει τα λειτουργικά του έξοδα, θα προσφεύγει αναγκαστικά σε συμφωνίες με επιχειρήσεις.
2) Σύνδεση αξιολόγησης – χρηματοδότησης
Η σύνδεση της αξιολόγησης με τη χρηματοδότηση πρακτικά σημαίνει ότι το υπουργείο Παιδείας θα «επιβραβεύει» τα ιδρύματα που βρίσκονται ψηλά στις θέσεις της αξιολόγησης, με μεγαλύτερα ποσά χρηματοδότησης από τα ιδρύματα που δεν έχουν καταφέρει να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις και να ανέβουν στις λίστες.
Οι απαιτήσεις αυτές όμως δεν είναι καθόλου αθώες… Οι παράμετροι των μετρήσεων αξιολόγησης δεν ελέγχουν μόνο τι επιπέδου σπουδές παρέχουν τα ιδρύματα αλλά και πόσο δικτυωμένα είναι με την αγορά εργασίας, πόσο ικανοποιημένοι μένουν οι εργοδότες από τους αποφοίτους τους, πόσους φοιτητές στέλνουν τα πανεπιστήμια σε διεθνείς διαγωνισμούς κ.λπ.
Το μέτρο αυτό θα λειτουργήσει ουσιαστικά ως μία τιμωρία και ταυτόχρονα ως μία μέθοδος καταστολής σε όσα ιδρύματα δε δέχονται να συμμορφωθούν με αυτές τις απαιτήσεις… Αναφέρουμε ενδεικτικά ότι στην Αγγλία (το βασίλειο της αξιολόγησης και της σύνδεσης με τη χρηματοδότηση) πολλά πανεπιστήμια έβαλαν λουκέτο λόγω… χαμηλής αξιολόγησης.
3) Προγραμματικές συμφωνίες με το κράτος
Τα ιδρύματα θα είναι αναγκασμένα να έρχονται σε προγραμματικές συμφωνίες με το κράτος για τη χρηματοδότησή τους. Οι συμφωνίες αυτές, σύμφωνα με την υπουργό Παιδείας, «θα συνδέονται με συμφωνημένα κριτήρια, που έχουν σχέση και με την απόδοση και την αποδοτικότητα των ιδρυμάτων». Και εδώ προτεραιότητα δεν είναι τα λειτουργικά έξοδα και η ανάγκη παροχής των υπηρεσιών προς τους φοιτητές, αλλά η «απόδοση». Απόδοση σε ποιο κομμάτι; Μα ποιο άλλο εκτός από την υπακοή στις απαιτήσεις που θα βάζουν τα συμβούλια διοίκησης, ουσιαστικά οι επιχειρηματίες.
Συστήνεται η ανεξάρτητη αρχή χρηματοδότησης, της οποίας αρμοδιότητα θα είναι να καθορίζει τον τρόπο χρηματοδότησης των ιδρυμάτων και να τους μεταφέρει ένα ποσό, και, από κει και πέρα, αφήνεται στο ίδιο το πανεπιστήμιο η παροχή των υπηρεσιών προς τους φοιτητές. Αν λοιπόν τα ποσά της χρηματοδότησης από το κράτος δεν είναι αρκετά, το ίδρυμα πρέπει να βρει τους πόρους γι’ αυτές τις παροχές.
4) Αλλαγές στη διάρθρωση των σπουδών - Πιστωτικές μονάδες - Διά βίου μάθηση
Τα προγράμματα σπουδών γίνονται ελαστικά, και οι σπουδές θα σπάνε ανά έτος και ανά εξάμηνο. Σε κάθε πανεπιστήμιο θα υπάρχουν προαπαιτούμενα μαθήματα και αλυσίδες. Το κάθε μάθημα αντιπροσωπεύει κάποιες διδακτικές μονάδες και το πτυχίο αποτελεί άθροισμά τους. Οι φοιτητές θα επιλέγουν τις ατομικές τους διαδρομές, συλλέγοντας διδακτικές μονάδες που θα οδηγούν σε πτυχία πολλών ταχυτήτων, σαφώς μη ισοδύναμα. Αναμενόμενη είναι και η κατάργηση της συλλογικής κατοχύρωσης επαγγελματικών δικαιωμάτων στο πτυχίο. Δεν είναι το πτυχίο που έχει αξία, αλλά οι διδακτικές μονάδες που έχεις συλλέξει.
Επιδιώκεται σύνδεση με τη διά βίου μάθηση, δηλαδή με την κάθε είδους «παραπαιδεία», από τα διπλώματα τύπου ecdl μέχρι τα πτυχία των αναβαθμισμένων πλέον κολεγίων. Με τη δημιουργία του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων όλα αυτά (πτυχία, διπλώματα και όποιο άλλο χαρτί) θα ανακατεύονται και ο κάθε ένας θα συλλέγει ένα άθροισμα μονάδων που θα μεταφράζεται σε επαγγελματικά προσόντα. Το υπουργείο θέλει οι νέοι να ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα πάρει τα περισσότερα χαρτιά. Η αποτυχία σου, η επιτυχία μου.
5) Διεθνοποίηση των σπουδών
Αυτή συνίσταται στην εκλογή των καθηγητών από εκλεκτορικά σώματα με «έντονη διεθνή παρουσία», στη διεύρυνση του θεσμού των επισκεπτών καθηγητών (ώστε να αποφεύγονται οι πολλοί μόνιμοι διορισμοί), στη δυνατότητα να χορηγούνται ολόκληρες έδρες σε ιδιώτες που θα αναλάβουν και την οικονομική στήριξή τους (θα δούμε π.χ. έδρα Κόκκαλη, Βγενόπουλου, Βαρδινογιάννη κ.λπ.). Αναφέρεται στη στροφή και των ελληνικών πανεπιστημίων στο εξωτερικό προς αναζήτηση φοιτητών-πελατών, στην ίδρυση παραρτημάτων των ελληνικών πανεπιστημίων στο εξωτερικό, όπως κάνουν ήδη πολλά ξένα πανεπιστήμια, που νοικιάζουν πτυχία και όνομα στα εδώ μαγαζιά των κολεγίων, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους.
Ενα βήμα προς την κατεύθυνση αυτή ήταν η ανάδειξη του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, προέδρου του Eurogroup (του οργανισμού που συμμετέχει στην καταλήστευση του ελληνικού λαού), σε επίτιμο διδάκτορα της Νομικής σχολής Αθηνών!
6) Καλλικράτης στα πανεπιστήμια
Καλλικράτης δε θα υπάρξει μόνο στα σχολεία, αλλά και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Προετοιμάζονται καταργήσεις και συνενώσεις τμημάτων, με βασικό στόχο την «ελαχιστοποίηση των διαχειριστικών δαπανών».
Με δεδομένο ότι στις περισσότερες σχολές και τμήματα ήδη δεν υπάρχουν κατάλληλες υποδομές, αναμένεται να δημιουργηθεί ένα χάος με τις καταργήσεις και συγχωνεύσεις. Και εννοείται πως, αφού θα κλείσουν τεχνολογικά ιδρύματα και πανεπιστήμια, είναι σίγουρο ότι θα μειωθούν και οι θέσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Λιγότερα άτομα θα μπορούν να σπουδάσουν.
Σχόλια