Τάξη και ταξική συνείδηση (2)
Τα συνδικάτα και η εργατική τάξη
Τα συνδικάτα είναι μεγάλο επίτευγμα και ιστορική κατάκτηση της εργατικής τάξης. Μέσα στο έδαφος του καπιταλισμού και στο πεδίο της εργοστασιακής του υπόστασης οι εργάτες συνασπίστηκαν, ενώθηκαν και «έδωσαν τα χέρια» για να αυξήσουν τη δύναμή τους και να διαπραγματευτούν συλλογικά τα δικαιώματά τους. Τα συνδικάτα είναι «αστικός θεσμός». Δεν τα ταυτίζουμε με άλλους αστικούς θεσμούς όπως το κοινοβούλιο, τον στρατό, το σχολείο της αστικής ιδεολογίας και πρακτικής. Τα συνδικάτα δεν είναι ούτε «σοβιέτ» ούτε «εργατικές κομμούνες», όπως άσκεφτα μπορεί να ισχυρίζονται ορισμένοι. Θα αντειπούν κάποιοι, καλοπροαίρετα ή όχι, πως τα συνδικάτα εκφυλίστηκαν, τα οξείδωσε ο ρεφορμισμός, ο κρατικός συνδικαλισμός και το αστικό σφιχταγκάλιασμα. Αυτό είναι σωστό, αλλά η εγγραφή (πύκνωση) εργαζομένων σ’ αυτά είναι πρώτο δείγμα της συνειδητότητάς τους. Δεν υπάρχει κομμουνιστικό κείμενο σοβαρής υπόστασης το οποίο να αναφέρεται στη φυσιογνωμία της εργατικής τάξης και να μην λαβαίνει υπόψη του το πόσο τα συνδικάτα αντιπροσωπεύουν τους εργάτες και εργαζόμενους. Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να κάνουμε στο κεφάλαιο ξένοι εργάτες και μετανάστες. Είναι γνωστές οι αναφορές των Μαρξ-Ένγκελς ότι οι ανοργάνωτοι ξένοι εργάτες αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της εργατικής τάξης, υποσκάπτουν την ενότητά τους και υποβαθμίζουν την αναγκαία συνειδητότητά της.
Επιπρόσθετα είναι πολιτικό σφάλμα να ηρωοποιείται και να φετιχοποιείται η έννοια του αλλοδαπού. Αντικειμενικά είναι «πάσχουσα ανθρωπότητα». Αλλά αν δεν οργανωθεί, παλέψει και αποχτήσει ταξική συνείδηση με τους όρους της εργατικής τάξης στη χώρα δε θα 'ναι απλώς έρμαιο στα χέρια της αστικής τάξης, φύλλο και φτερό για την εργοδοσία, δείκτης προς τα κάτω στον στρατό της ανεργίας, φρένο στις ταξικές διεκδικήσεις. Και αν αυτό ισχύει μια φορά για τους ξένους εργάτες και μετανάστες, ισχύει εκατό φορές για το λούμπεν προλεταριάτο (περιθώριο) που είναι έτοιμο «να σκοτώσει τη μάνα του για πενταροδεκάρες». Στη χώρα μας η εργατική τάξη είναι –λόγω ιστορικοοικονομικών συνθηκών- διασπασμένη, ενώ δεν έχουμε μεγάλες βιομηχανικές μονάδες με ιδιαίτερη συγκέντρωση προλεταριάτου. Αλλά δεν μπορεί να ισχύει το αμίμητο πως η εργατική τάξη πρέπει να είναι η απόλυτη και «αισχρή μειοψηφία»! Το ζήτημα σε μία εργατολαϊκή συμμαχία στην οποία συμμετέχει σαφέστατα η φτωχομεσαία αγροτιά είναι η ιδεολογικοπολιτική ηγεμονία, η ιστορική αποστολή, ποιος έχει το επαναστατικό πρόγραμμα εξουσίας, τη μάχη που ξεκινάει από σήμερα για να φτάσει ως το σοσιαλισμό. Σε κάθε περίπτωση, πώς τα συνδικάτα που τα μισούν οι αστοί, τα λερώνουν οι ρεφορμιστές και τα αποστρέφονται οι ποικιλώνυμοι αριστεριστές:
1. Αποτελούν πεδία κοινής δράσης των εργαζομένων, παράγοντες μαζικότητας των ταξικών αγώνων.
2. Μπορούν να βάλουν μέσα στο αστικό καθεστώς τα ίχνη της ταξικής διαίρεσης· από τη μία μεριά οι εργαζόμενοι και από την άλλη οι ταξικοί εχθροί τους (ιδιώτες- κράτος).
3. Είναι η πρώτη και εμβρυακή μορφή συλλογικής συνείδησης των εργαζομένων και της εργατικής τάξης ειδικότερα.
Είναι αναγκαίο να ξεχωρίζουμε βέβαια τα οικονομικά αιτήματα των συνδικάτων που βελτιώνουν τη ζωή των μαζών τους, αλλά δεν θίγουν τον πυρήνα της αστικής κυριαρχίας, και εκείνα που φτάνουν με την «πολιτικότητά» τους στο βαθύ DNA της εξάρτησης και της ταξικής εκμετάλλευσης. Αυτό που θαυμάσια υπογραμμίζει ως οικονομισμό ο Β.Ι Λένιν στο έργο του «Τι να κάνουμε».
Συμπέρασμα
Στο ερώτημα πώς η εργατική τάξη γίνεται «τάξη δι' εαυτήν», δηλαδή αποκτά αυτοσυνείδηση και γνώση του ρόλου και της ιστορικής αποστολής της, δεν υπάρχουν δεκάδες απαντήσεις, εκλεκτικιστικά τσιμπολογήματα του τύπου «μ’ αρέσει». Η ιστορικοπολιτική πείρα είναι αυστηρότατη. Η εργατική τάξη φτάνει στον αυτοπροορισμό της όταν διαθέτει ταξικό εγκέφαλο, δηλαδή μαζικό κομμουνιστικό κόμμα που να κολυμπά στους αγώνες. Εκεί δοκιμάζεται η αντοχή της τάξης και η ορθότητα του προγράμματος. Πρόκειται για παγκόσμια αλήθεια που γεννήθηκε με τη λενινιστική ιδέα για το κόμμα νέου τύπου, σφυρηλατήθηκε στο μεσοπόλεμο και στη φωτιά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και «σφραγίστηκε» από τη μεγάλη διαμάχη ανάμεσα στο ΚΚΚίνας και το ΚΚΣΕ τη δεκαετία 1960. (Το ιστορικό γράμμα της ρήξης ανάμεσα στα δύο κόμματα με την υπογραφή του ΚΚΚίνας, με τα 25 σημεία, εκδόθηκε την 14η Ιουνίου 1963 – Ιστορικές εκδόσεις). Αν δεν συμβεί το παραπάνω οι -αναγκαίοι- ταξικοί αγώνες θα ξαναγυρίζουν στο σημείο από το οποίο εκκίνησαν, θα αποτελούν σκιρτήματα και απόπειρες ανόρθωσης αλλά δε θα μπορούν να πάνε μέχρι το τέλος.
Σε ό,τι μας αφορά, εργώδικα, συστηματικά, ερευνητικά και ακούραστα θα υποστηρίζουμε το σύνθημα που βγαίνει από τους πόρους των αγώνων. Να ενωθούν ως πρώτο βήμα οι μαρξιστές-λενινιστές σ’ ένα κόμμα και να οικοδομηθεί το μαζικό κομμουνιστικό κόμμα· να συγχωνευτεί η σοσιαλιστική ιδεολογία με τους αγώνες της εργατικής τάξης.
Η εργατική τάξη ή θα 'χει τον «εγκέφαλό» της ή απλώς θα υπάρχει.
Τα συνδικάτα είναι μεγάλο επίτευγμα και ιστορική κατάκτηση της εργατικής τάξης. Μέσα στο έδαφος του καπιταλισμού και στο πεδίο της εργοστασιακής του υπόστασης οι εργάτες συνασπίστηκαν, ενώθηκαν και «έδωσαν τα χέρια» για να αυξήσουν τη δύναμή τους και να διαπραγματευτούν συλλογικά τα δικαιώματά τους. Τα συνδικάτα είναι «αστικός θεσμός». Δεν τα ταυτίζουμε με άλλους αστικούς θεσμούς όπως το κοινοβούλιο, τον στρατό, το σχολείο της αστικής ιδεολογίας και πρακτικής. Τα συνδικάτα δεν είναι ούτε «σοβιέτ» ούτε «εργατικές κομμούνες», όπως άσκεφτα μπορεί να ισχυρίζονται ορισμένοι. Θα αντειπούν κάποιοι, καλοπροαίρετα ή όχι, πως τα συνδικάτα εκφυλίστηκαν, τα οξείδωσε ο ρεφορμισμός, ο κρατικός συνδικαλισμός και το αστικό σφιχταγκάλιασμα. Αυτό είναι σωστό, αλλά η εγγραφή (πύκνωση) εργαζομένων σ’ αυτά είναι πρώτο δείγμα της συνειδητότητάς τους. Δεν υπάρχει κομμουνιστικό κείμενο σοβαρής υπόστασης το οποίο να αναφέρεται στη φυσιογνωμία της εργατικής τάξης και να μην λαβαίνει υπόψη του το πόσο τα συνδικάτα αντιπροσωπεύουν τους εργάτες και εργαζόμενους. Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να κάνουμε στο κεφάλαιο ξένοι εργάτες και μετανάστες. Είναι γνωστές οι αναφορές των Μαρξ-Ένγκελς ότι οι ανοργάνωτοι ξένοι εργάτες αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της εργατικής τάξης, υποσκάπτουν την ενότητά τους και υποβαθμίζουν την αναγκαία συνειδητότητά της.
Επιπρόσθετα είναι πολιτικό σφάλμα να ηρωοποιείται και να φετιχοποιείται η έννοια του αλλοδαπού. Αντικειμενικά είναι «πάσχουσα ανθρωπότητα». Αλλά αν δεν οργανωθεί, παλέψει και αποχτήσει ταξική συνείδηση με τους όρους της εργατικής τάξης στη χώρα δε θα 'ναι απλώς έρμαιο στα χέρια της αστικής τάξης, φύλλο και φτερό για την εργοδοσία, δείκτης προς τα κάτω στον στρατό της ανεργίας, φρένο στις ταξικές διεκδικήσεις. Και αν αυτό ισχύει μια φορά για τους ξένους εργάτες και μετανάστες, ισχύει εκατό φορές για το λούμπεν προλεταριάτο (περιθώριο) που είναι έτοιμο «να σκοτώσει τη μάνα του για πενταροδεκάρες». Στη χώρα μας η εργατική τάξη είναι –λόγω ιστορικοοικονομικών συνθηκών- διασπασμένη, ενώ δεν έχουμε μεγάλες βιομηχανικές μονάδες με ιδιαίτερη συγκέντρωση προλεταριάτου. Αλλά δεν μπορεί να ισχύει το αμίμητο πως η εργατική τάξη πρέπει να είναι η απόλυτη και «αισχρή μειοψηφία»! Το ζήτημα σε μία εργατολαϊκή συμμαχία στην οποία συμμετέχει σαφέστατα η φτωχομεσαία αγροτιά είναι η ιδεολογικοπολιτική ηγεμονία, η ιστορική αποστολή, ποιος έχει το επαναστατικό πρόγραμμα εξουσίας, τη μάχη που ξεκινάει από σήμερα για να φτάσει ως το σοσιαλισμό. Σε κάθε περίπτωση, πώς τα συνδικάτα που τα μισούν οι αστοί, τα λερώνουν οι ρεφορμιστές και τα αποστρέφονται οι ποικιλώνυμοι αριστεριστές:
1. Αποτελούν πεδία κοινής δράσης των εργαζομένων, παράγοντες μαζικότητας των ταξικών αγώνων.
2. Μπορούν να βάλουν μέσα στο αστικό καθεστώς τα ίχνη της ταξικής διαίρεσης· από τη μία μεριά οι εργαζόμενοι και από την άλλη οι ταξικοί εχθροί τους (ιδιώτες- κράτος).
3. Είναι η πρώτη και εμβρυακή μορφή συλλογικής συνείδησης των εργαζομένων και της εργατικής τάξης ειδικότερα.
Είναι αναγκαίο να ξεχωρίζουμε βέβαια τα οικονομικά αιτήματα των συνδικάτων που βελτιώνουν τη ζωή των μαζών τους, αλλά δεν θίγουν τον πυρήνα της αστικής κυριαρχίας, και εκείνα που φτάνουν με την «πολιτικότητά» τους στο βαθύ DNA της εξάρτησης και της ταξικής εκμετάλλευσης. Αυτό που θαυμάσια υπογραμμίζει ως οικονομισμό ο Β.Ι Λένιν στο έργο του «Τι να κάνουμε».
Συμπέρασμα
Στο ερώτημα πώς η εργατική τάξη γίνεται «τάξη δι' εαυτήν», δηλαδή αποκτά αυτοσυνείδηση και γνώση του ρόλου και της ιστορικής αποστολής της, δεν υπάρχουν δεκάδες απαντήσεις, εκλεκτικιστικά τσιμπολογήματα του τύπου «μ’ αρέσει». Η ιστορικοπολιτική πείρα είναι αυστηρότατη. Η εργατική τάξη φτάνει στον αυτοπροορισμό της όταν διαθέτει ταξικό εγκέφαλο, δηλαδή μαζικό κομμουνιστικό κόμμα που να κολυμπά στους αγώνες. Εκεί δοκιμάζεται η αντοχή της τάξης και η ορθότητα του προγράμματος. Πρόκειται για παγκόσμια αλήθεια που γεννήθηκε με τη λενινιστική ιδέα για το κόμμα νέου τύπου, σφυρηλατήθηκε στο μεσοπόλεμο και στη φωτιά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και «σφραγίστηκε» από τη μεγάλη διαμάχη ανάμεσα στο ΚΚΚίνας και το ΚΚΣΕ τη δεκαετία 1960. (Το ιστορικό γράμμα της ρήξης ανάμεσα στα δύο κόμματα με την υπογραφή του ΚΚΚίνας, με τα 25 σημεία, εκδόθηκε την 14η Ιουνίου 1963 – Ιστορικές εκδόσεις). Αν δεν συμβεί το παραπάνω οι -αναγκαίοι- ταξικοί αγώνες θα ξαναγυρίζουν στο σημείο από το οποίο εκκίνησαν, θα αποτελούν σκιρτήματα και απόπειρες ανόρθωσης αλλά δε θα μπορούν να πάνε μέχρι το τέλος.
Σε ό,τι μας αφορά, εργώδικα, συστηματικά, ερευνητικά και ακούραστα θα υποστηρίζουμε το σύνθημα που βγαίνει από τους πόρους των αγώνων. Να ενωθούν ως πρώτο βήμα οι μαρξιστές-λενινιστές σ’ ένα κόμμα και να οικοδομηθεί το μαζικό κομμουνιστικό κόμμα· να συγχωνευτεί η σοσιαλιστική ιδεολογία με τους αγώνες της εργατικής τάξης.
Η εργατική τάξη ή θα 'χει τον «εγκέφαλό» της ή απλώς θα υπάρχει.
Σχόλια