Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ
8. Το Άνσλους
Όσο οι
Αψβούργοι ηγούνταν μιας τεράστιας πολυεθνικής αυτοκρατορίας, οι αυστριακοί δεν
πολυνοιάζονταν για την ένωσή τους με την Γερμανία. Όμως, όλα άλλαξαν μετά τον
Α' Π.Π., οπότε και διαλύθηκε η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Η νεοσύστατη
Αυστριακή Δημοκρατία αριθμούσε λίγο πάνω από 6 εκατομμύρια κατοίκους αλλά
υπήρχαν άλλα 4 εκατομμύρια αυστρογερμανοί στο -προσαρτημένο από την Ιταλία-
νότιο Τυρόλο κι άλλα 3,5 εκατομμύρια που είχαν γίνει τσεχοσλοβάκοι υπήκοοι.
Η αίσθηση πως η νέα Αυστρία δεν ήταν βιώσιμη (πολιτικά και οικονομικά) παγιωνόταν όλο και περισσότερο. Έτσι, στο πρώτο σύνταγμα της χώρας, το οποίο καταρτίστηκε τον Νοέμβριο του 1918, η Αυστρία αυτοανακηρυσσόταν ως "τμήμα τής Γερμανικής Δημοκρατίας". Όμως, κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατόν να γίνει αποδεκτό από τους νικητές τής Αντάντ, οι οποίοι είχαν στόχο να αποδυναμώσουν την Γερμανία όσο περισσότερο γινόταν, κομματιάζοντάς την και χαρίζοντας εδάφη και πληθυσμό σε άλλες χώρες. Πώς ήταν δυνατόν, λοιπόν, αυτοί οι νικητές να επιτρέψουν στην Γερμανία να "ρεφάρει" τις απώλειές της ενσωματώνοντας την Αυστρία;
Μιλήσαμε ήδη, σε προηγούμενο σημείωμα αυτής της σειράς, για την δικτατορία Ντόλφους και για το εναντίον του πραξικόπημα εκ μέρους των αυστριακών εθνικιστών, το οποίο απέτυχε αν και κατάφερε να δολοφονήσει τον δικτάτορα. Στην εξουσία ανέβηκε ο Κουρτ φον Σούσνιγκ, ο οποίος όχι μόνο δεν κατέλυσε την δικτατορία αλλά την ενίσχυσε κιόλας. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα πρώτα μελήματα του Σούσνιγκ ήταν η αποκατάσταση της μοναρχίας των Αψβούργων. Δυστυχώς για τον Σούσνιγκ, κάτι τέτοιο δεν το ήθελαν ούτε οι πρώην αυτοκρατορικοί υπήκοοι (ούγγροι, τσέχοι κλπ έτρεμαν στην ιδέα ανασύστασης της αυτοκρατορίας) ούτε οι ιταλοί (οι Αψβούργοι θα διεκδικούσαν το νότιο Τυρόλο) ούτε οι γερμανοί (η παλινόρθωση της μοναρχίας θα απομάκρυνε την ενσωμάτωση της Αυστρίας).
Κι ενώ τα χρόνια περνούν και η Γερμανία έχει βάλει πλέον σε πλήρη κίνηση την οικονομία της (πάντοτε με τις ευλογίες τής δύσης), οι αυστριακοί δεν μπορούν με τίποτε να συνέλθουν από τις συνέπειες της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης τού 1929, έτσι όπως πιέζονται αφόρητα από την Γερμανία στον βορρά κι από την Ιταλία στον νότο. Παράλληλα, οι αυστριακοί ναζί όλο και δυναμώνουν, καταντώντας άσχημος βραχνάς για τον Σούσνιγκ. Τελικά, τον Ιούλιο του 1936, ο Σούσνιγκ υποχρεώνεται να υπογράψει τις "Συμφωνίες του Ιουλίου", όπου δηλώνεται ευθέως ότι η Αυστρία είναι "γερμανικό κράτος".
Φτάνουμε στον Νοέμβριο του 1937. Σε κομματική συνεδρίαση, ο Χίτλερ ανακοινώνει στους συνεργάτες του την απόφασή του να δημιουργήσει την "μεγάλη Γερμανία" και, χρησιμοποιώντας τα όπλα, να την επεκτείνει ανατολικά, προς αναζήτηση "ζωτικού χώρου". Οι περισσότεροι συνεργάτες του αντιδρούν: σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, η Γερμανία δεν θα είναι έτοιμη για πόλεμο πριν από το τέλος του 1943. Ο Χίτλερ δεν σηκώνει κουβέντα. Ξεσπάει κρίση στην γερμανική ηγεσία και οι παραιτήσεις πέφτουν βροχή: Σαχτ (υπουργός οικονομίας), φον Νόυρατ (υπουργός εξωτερικών), φον Μπλόμπεργκ (στρατηγός, υπουργός άμυνας), φον Φριτς (στρατηγός, αρχηγός στρατού) κλπ. Το κύρος τού Χίτλερ δέχεται πλήγμα. Ο φύρερ ψάχνει αγωνιωδώς μια μεγάλη επιτυχία... Η Αυστρία!
Στις 20 Φεβρουαρίου 1938, μιλώντας στο Ράιχσταγκ, ο Χίτλερ τονίζει: "Υπάρχουν σε όμορα κράτη δέκα εκατομμύρια γερμανοί που θέλουν να ενωθούν με την μητέρα πατρίδα αλλά κάποιοι θέλουν να τους στερήσουν το δικαίωμά τους να αναγνωριστούν ως γερμανοί. Αυτό είναι κάτι που δεν πρόκειται να το ανεχτώ". Μάλιστα δε, δεν παραλείπει να τονίσει πονηρά: "Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον αυστριακό καγκελλάριο για την κατανόησή του".
Όμως, ο άμυαλος Σούσνιγκ δεν καταλαβαίνει το υπονοούμενο και τέσσερις μέρες αργότερα προκηρύσσει δημοψήφισμα. Επρόκειτο για ένα από τα πιο "στημένα" δημοψηφίσματα της Ιστορίας. Το ερώτημα για τους αυστριακούς ήταν: "Είστε υπέρ μιας Αυστρίας ελεύθερης, ανεξάρτητης, σοσιαλχριστιανικής, ενωμένης;" αλλά στα ψηφοδέλτια ήταν προτυπωμένο το "Ναι". Όποιος διαφωνούσε, έπρεπε να σβήσει το "Ναι" και να γράψει το "Όχι" με το χέρι του. Μόνο που στα ψηφοδέλτια προβλεπόταν και η συμπλήρωση των στοιχείων τού ψηφοφόρου (!!!) ενώ η συλλογή τους δεν γινόταν μέσω κάλπης αλλά θα μαζεύονταν από μέλη τού κυβερνώντος κόμματος!!
Φυσικά, ο Χίτλερ δεν ήταν δυνατόν να καταπιεί την κοροϊδία. Έτσι, το πρωί της 10ης Μαρτίου προανήγγειλε ότι τα στρατευματά του θα εισέβαλαν στην Αυστρία μετά από 48 ώρες. Η προαναγγελία τής εισβολής είχε στόχο την διερεύνηση των αντιδράσεων της δύσης και, παράλληλα, λειτουργούσε ως προσκλητήριο ξεσηκωμού των αυστριακών εθνικοφρόνων.
Η ιστορία αυτής της εισβολής βγάζει πολύ γέλιο. Κατ' αρχάς, δεν υπήρχε...σχέδιο εισβολής! Απλώς, ο γερμανικός στρατός θα μαζευόταν στα σύνορα και, κάποια στιγμή, θα σήκωνε τις μπάρες και...θα έμπαινε. Επίσης, το γερμανικό επιτελείο δεν διέθετε στρατιωτικούς χάρτες τής Αυστρίας, οπότε οι γερμανοί διοικητές αναγκάστηκαν να κατασχέσουν από τα βιβλιοπωλεία...τουριστικούς χάρτες τής χώρας! Ακόμη, ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής δεν ήταν στην θέση του διότι...συμμετείχε σε άσκηση στην άλλη άκρη τής Γερμανίας! Και το καλύτερο: τα άρματα έμειναν καθ' οδόν από καύσιμα διότι στο σχεδιασμένο δρομολόγιο δεν είχαν προβλεφθεί σταθμοί ανεφοδιασμού!
Ο Σούσνιγκ τα χρειάστηκε. Το πρωί τής 11ης Μαρτίου διέταξε γενική επιστράτευση αλλά η αδιαφορία των αυστριακών ήταν τόση ώστε, πριν νυχτώσει, η διαταγή ανακλήθηκε και ο Σούσνιγκ παραιτήθηκε. Στην θέση του, κατόπιν επιμονής τού Χίτλερ, διορίστηκε ο εθνικοσοσιαλιστής Ζάις Ίνκβαρτ, ο οποίος έμεινε στην θέση τού πρωθυπουργού για 24 ώρες. Δηλαδή, όσο χρειαζόταν για να ανοίξει τα σύνορα, να υποδεχτεί με λαϊκό πανηγύρι τους "εισβολείς", να οργανώσει στρατιωτική παρέλαση προς τιμή τού Χίτλερ και να υπογράψει την ένωση της χώρας του με την Γερμανία. Ήταν ο δεύτερος blumenkrieg (πόλεμος λουλουδιών) που κέρδιζε ο Χίτλερ.
Πώς αντέδρασε η δύση σε όλα αυτά; Μα...δεν αντέδρασε! Με το πρόσχημα πως όλα έγιναν κεραυνοβόλα, οι "δημοκράτες" νικητές τού Α' Π.Π. βρέθηκαν -υποτίθεται- προ τετελεσμένων γεγονότων και αναγκάστηκαν να δεχτούν την κατάσταση που διαμορφώθηκε, δίχως να προβάλουν την παραμικρή διαμαρτυρία (έτσι, για την τιμή των όπλων). Η ένωση Γερμανίας-Αυστρίας (το περίφημο Άνσλους) έγινε δίχως να ανοίξει μύτη και ο Χίτλερ έφτασε στο ζενίθ τής δημοτικότητάς του: είχε καταφέρει μέσα σε λίγες ώρες αυτό που δεν κατάφερε ποτέ ο Βίσμαρκ. Ήταν, πλέον, ο αδιαμφισβήτητος Φύρερ.
Η αίσθηση πως η νέα Αυστρία δεν ήταν βιώσιμη (πολιτικά και οικονομικά) παγιωνόταν όλο και περισσότερο. Έτσι, στο πρώτο σύνταγμα της χώρας, το οποίο καταρτίστηκε τον Νοέμβριο του 1918, η Αυστρία αυτοανακηρυσσόταν ως "τμήμα τής Γερμανικής Δημοκρατίας". Όμως, κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατόν να γίνει αποδεκτό από τους νικητές τής Αντάντ, οι οποίοι είχαν στόχο να αποδυναμώσουν την Γερμανία όσο περισσότερο γινόταν, κομματιάζοντάς την και χαρίζοντας εδάφη και πληθυσμό σε άλλες χώρες. Πώς ήταν δυνατόν, λοιπόν, αυτοί οι νικητές να επιτρέψουν στην Γερμανία να "ρεφάρει" τις απώλειές της ενσωματώνοντας την Αυστρία;
Μιλήσαμε ήδη, σε προηγούμενο σημείωμα αυτής της σειράς, για την δικτατορία Ντόλφους και για το εναντίον του πραξικόπημα εκ μέρους των αυστριακών εθνικιστών, το οποίο απέτυχε αν και κατάφερε να δολοφονήσει τον δικτάτορα. Στην εξουσία ανέβηκε ο Κουρτ φον Σούσνιγκ, ο οποίος όχι μόνο δεν κατέλυσε την δικτατορία αλλά την ενίσχυσε κιόλας. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα πρώτα μελήματα του Σούσνιγκ ήταν η αποκατάσταση της μοναρχίας των Αψβούργων. Δυστυχώς για τον Σούσνιγκ, κάτι τέτοιο δεν το ήθελαν ούτε οι πρώην αυτοκρατορικοί υπήκοοι (ούγγροι, τσέχοι κλπ έτρεμαν στην ιδέα ανασύστασης της αυτοκρατορίας) ούτε οι ιταλοί (οι Αψβούργοι θα διεκδικούσαν το νότιο Τυρόλο) ούτε οι γερμανοί (η παλινόρθωση της μοναρχίας θα απομάκρυνε την ενσωμάτωση της Αυστρίας).
Κι ενώ τα χρόνια περνούν και η Γερμανία έχει βάλει πλέον σε πλήρη κίνηση την οικονομία της (πάντοτε με τις ευλογίες τής δύσης), οι αυστριακοί δεν μπορούν με τίποτε να συνέλθουν από τις συνέπειες της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης τού 1929, έτσι όπως πιέζονται αφόρητα από την Γερμανία στον βορρά κι από την Ιταλία στον νότο. Παράλληλα, οι αυστριακοί ναζί όλο και δυναμώνουν, καταντώντας άσχημος βραχνάς για τον Σούσνιγκ. Τελικά, τον Ιούλιο του 1936, ο Σούσνιγκ υποχρεώνεται να υπογράψει τις "Συμφωνίες του Ιουλίου", όπου δηλώνεται ευθέως ότι η Αυστρία είναι "γερμανικό κράτος".
Φτάνουμε στον Νοέμβριο του 1937. Σε κομματική συνεδρίαση, ο Χίτλερ ανακοινώνει στους συνεργάτες του την απόφασή του να δημιουργήσει την "μεγάλη Γερμανία" και, χρησιμοποιώντας τα όπλα, να την επεκτείνει ανατολικά, προς αναζήτηση "ζωτικού χώρου". Οι περισσότεροι συνεργάτες του αντιδρούν: σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, η Γερμανία δεν θα είναι έτοιμη για πόλεμο πριν από το τέλος του 1943. Ο Χίτλερ δεν σηκώνει κουβέντα. Ξεσπάει κρίση στην γερμανική ηγεσία και οι παραιτήσεις πέφτουν βροχή: Σαχτ (υπουργός οικονομίας), φον Νόυρατ (υπουργός εξωτερικών), φον Μπλόμπεργκ (στρατηγός, υπουργός άμυνας), φον Φριτς (στρατηγός, αρχηγός στρατού) κλπ. Το κύρος τού Χίτλερ δέχεται πλήγμα. Ο φύρερ ψάχνει αγωνιωδώς μια μεγάλη επιτυχία... Η Αυστρία!
Στις 20 Φεβρουαρίου 1938, μιλώντας στο Ράιχσταγκ, ο Χίτλερ τονίζει: "Υπάρχουν σε όμορα κράτη δέκα εκατομμύρια γερμανοί που θέλουν να ενωθούν με την μητέρα πατρίδα αλλά κάποιοι θέλουν να τους στερήσουν το δικαίωμά τους να αναγνωριστούν ως γερμανοί. Αυτό είναι κάτι που δεν πρόκειται να το ανεχτώ". Μάλιστα δε, δεν παραλείπει να τονίσει πονηρά: "Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον αυστριακό καγκελλάριο για την κατανόησή του".
Όμως, ο άμυαλος Σούσνιγκ δεν καταλαβαίνει το υπονοούμενο και τέσσερις μέρες αργότερα προκηρύσσει δημοψήφισμα. Επρόκειτο για ένα από τα πιο "στημένα" δημοψηφίσματα της Ιστορίας. Το ερώτημα για τους αυστριακούς ήταν: "Είστε υπέρ μιας Αυστρίας ελεύθερης, ανεξάρτητης, σοσιαλχριστιανικής, ενωμένης;" αλλά στα ψηφοδέλτια ήταν προτυπωμένο το "Ναι". Όποιος διαφωνούσε, έπρεπε να σβήσει το "Ναι" και να γράψει το "Όχι" με το χέρι του. Μόνο που στα ψηφοδέλτια προβλεπόταν και η συμπλήρωση των στοιχείων τού ψηφοφόρου (!!!) ενώ η συλλογή τους δεν γινόταν μέσω κάλπης αλλά θα μαζεύονταν από μέλη τού κυβερνώντος κόμματος!!
Φυσικά, ο Χίτλερ δεν ήταν δυνατόν να καταπιεί την κοροϊδία. Έτσι, το πρωί της 10ης Μαρτίου προανήγγειλε ότι τα στρατευματά του θα εισέβαλαν στην Αυστρία μετά από 48 ώρες. Η προαναγγελία τής εισβολής είχε στόχο την διερεύνηση των αντιδράσεων της δύσης και, παράλληλα, λειτουργούσε ως προσκλητήριο ξεσηκωμού των αυστριακών εθνικοφρόνων.
Η ιστορία αυτής της εισβολής βγάζει πολύ γέλιο. Κατ' αρχάς, δεν υπήρχε...σχέδιο εισβολής! Απλώς, ο γερμανικός στρατός θα μαζευόταν στα σύνορα και, κάποια στιγμή, θα σήκωνε τις μπάρες και...θα έμπαινε. Επίσης, το γερμανικό επιτελείο δεν διέθετε στρατιωτικούς χάρτες τής Αυστρίας, οπότε οι γερμανοί διοικητές αναγκάστηκαν να κατασχέσουν από τα βιβλιοπωλεία...τουριστικούς χάρτες τής χώρας! Ακόμη, ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής δεν ήταν στην θέση του διότι...συμμετείχε σε άσκηση στην άλλη άκρη τής Γερμανίας! Και το καλύτερο: τα άρματα έμειναν καθ' οδόν από καύσιμα διότι στο σχεδιασμένο δρομολόγιο δεν είχαν προβλεφθεί σταθμοί ανεφοδιασμού!
Ο Σούσνιγκ τα χρειάστηκε. Το πρωί τής 11ης Μαρτίου διέταξε γενική επιστράτευση αλλά η αδιαφορία των αυστριακών ήταν τόση ώστε, πριν νυχτώσει, η διαταγή ανακλήθηκε και ο Σούσνιγκ παραιτήθηκε. Στην θέση του, κατόπιν επιμονής τού Χίτλερ, διορίστηκε ο εθνικοσοσιαλιστής Ζάις Ίνκβαρτ, ο οποίος έμεινε στην θέση τού πρωθυπουργού για 24 ώρες. Δηλαδή, όσο χρειαζόταν για να ανοίξει τα σύνορα, να υποδεχτεί με λαϊκό πανηγύρι τους "εισβολείς", να οργανώσει στρατιωτική παρέλαση προς τιμή τού Χίτλερ και να υπογράψει την ένωση της χώρας του με την Γερμανία. Ήταν ο δεύτερος blumenkrieg (πόλεμος λουλουδιών) που κέρδιζε ο Χίτλερ.
Πώς αντέδρασε η δύση σε όλα αυτά; Μα...δεν αντέδρασε! Με το πρόσχημα πως όλα έγιναν κεραυνοβόλα, οι "δημοκράτες" νικητές τού Α' Π.Π. βρέθηκαν -υποτίθεται- προ τετελεσμένων γεγονότων και αναγκάστηκαν να δεχτούν την κατάσταση που διαμορφώθηκε, δίχως να προβάλουν την παραμικρή διαμαρτυρία (έτσι, για την τιμή των όπλων). Η ένωση Γερμανίας-Αυστρίας (το περίφημο Άνσλους) έγινε δίχως να ανοίξει μύτη και ο Χίτλερ έφτασε στο ζενίθ τής δημοτικότητάς του: είχε καταφέρει μέσα σε λίγες ώρες αυτό που δεν κατάφερε ποτέ ο Βίσμαρκ. Ήταν, πλέον, ο αδιαμφισβήτητος Φύρερ.
Σχόλια