Έθνος και εθνική ανεξαρτησία
Σ’ αντίθεση με ό,τι περίμεναν οι φιλοϊμπεριαλιστές αλλά και όσοι
πίστεψαν στα ιδεολογήματα της ειρηνικής συνύπαρξης, της
παγκοσμιοποίησης, της οικουμενικότητας, θεωρίες που αναφύονται διαρκώς
και βρίσκουν ανοιχτά αυτιά ακόμα και στον αριστερό κόσμο, ο
ιμπεριαλισμός δεν έλυσε το εθνικό ζήτημα.
Ας θυμηθούμε τον περίφημο ορισμό του Λένιν: «Ιμπεριαλισμός είναι η εποχή της προοδευτικής αύξησης της καταπίεσης των εθνών όλου του κόσμου από μια χούφτα "μεγάλες" Δυνάμεις και γι' αυτό ο αγώνας για τη διεθνή σοσιαλιστική επανάσταση ενάντια στον ιμπεριαλισμό δεν είναι δυνατός χωρίς την αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών. "
Δεν μπορεί να είναι ελεύθερος ένας λαός που καταπιέζει άλλους λαούς" (Μαρξ και Ένγκελς). Δεν μπορεί να είναι σοσιαλιστικό το προλεταριάτο που συμβιβάζεται και με την ελάχιστη βία του έθνους "του" ενάντια σε άλλα έθνη».
Λένιν: «Σοσιαλισμός και Πόλεμος» 1915
Και αργότερα:
«Πρώτα -πρώτα, ποια είναι η πιο σπουδαία, η πιο βασική ιδέα των θέσεών μας; Είναι η διάκριση ανάμεσα στα καταπιεζόμενα και τα καταπιέζοντα έθνη. Εμείς υπογραμμίζουμε αυτήν τη διάκριση σε αντίθεση με την Β' Διεθνή και την αστική δημοκρατία. Για το προλεταριάτο και την Κομμουνιστική Διεθνή έχει ιδιαίτερη σημασία στην εποχή του ιμπεριαλισμού να γίνεται η διαπίστωση των συγκεκριμένων οικονομικών δεδομένων και για την επίλυση των αποικιακών και εθνικών προβλημάτων να έχουμε ως αφετηρία όχι αφηρημένες θέσεις, αλλά τα φαινόμενα της συγκεκριμένης πραγματικότητας. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του ιμπεριαλισμού είναι ότι όλος ο κόσμος όπως τον βλέπουμε εμείς, χωρίζεται σήμερα ανάμεσα σε ένα μεγάλο αριθμό καταπιεζόμενων εθνών και σε ένα μηδαμινό αριθμό καταπιεζόντων εθνών, που διαθέτουν τεράστια πλούτη και ισχυρή στρατιωτική δύναμη. Η πολύ μεγάλη πλειοψηφία, που αριθμεί πάνω από δισεκατομμύριο, πολύ πιθανό 1,25 δισεκατομμύρια, αν υπολογίσουμε το σύνολο του πληθυσμού της γης σε 1,75 δισεκατομμύρια, δηλαδή το 70% του πληθυσμού της γης, ανήκει στα καταπιεζόμενα έθνη, τα οποία βρίσκονται σε άμεση αποικιακή εξάρτηση ή είναι μισοαποικιακά κράτη...». Λένιν : «Έκθεση στην Επιτροπή για το Εθνικό και Αποικιακό Ζήτημα»
Οι νεοαριστεροί αναθεωρητές (πχ ΝΑΡ) σηκώνουν ψηλά τη θέση πως οι προλετάριοι δεν έχουν πατρίδα, θέση του Μαρξ που πολυχρησιμοποιείται από αναρχικούς και τροτσκιστές. Μόνο που οι Μαρξ-Ένγκελς μας είπαν κι άλλα. Διαβάζουμε:
«Η πάλη του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη, αν όχι στο περιεχόμενο, στη μορφή είναι στην αρχή εθνική. Φυσικά, το προλεταριάτο κάθε χώρας πρέπει να ξεμπερδέψει, πριν απ' όλα, με τη δική του αστική τάξη».
Και αλλού:
«Οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα. Δεν μπορεί να τους πάρεις αυτό που δεν έχουν. Μα μια και το προλεταριάτο πρέπει πρώτα να κατακτήσει την πολιτική εξουσία, να ανυψωθεί σε εθνική τάξη, να συγκροτηθεί το ίδιο ως έθνος, είναι και το ίδιο επίσης εθνικό, αν και σε καμιά περίπτωση με την έννοια της αστικής τάξης». Κ. Μαρξ - Φ. Ένγκελς:«Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος»
Ενώ ο Λένιν σημειώνει για το ίδιο θέμα:
«Στο "Κομμουνιστικό Μανιφέστο" λέγεται ότι οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα. *Όμως, εκεί δεν λέγεται μόνο αυτό. Εκεί λέγεται ακόμη ότι με τη σωστή. _διαμόρφωση των εθνικών κρατών, ο ρόλος του προλεταριάτου γίνεται κάπως ιδιόμορφος. Αν πάρουμε την πρώτη θέση (οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα) και ξεχάσουμε τη σ ύ ν δ ε σ ή της με το δεύτερο (οι εργάτες διαμορφώνονται ως τάξη εθνικά, όχι όμως με την ίδια έννοια που διαμορφώνεται η αστική τάξη), θα κάνουμε πολύ μεγάλο λάθος. *Πού βρίσκεται η σύνδεση αυτή; Κατά τη γνώμη μου, ακριβώς στο γεγονός ότι, όταν έχουμε δημοκρατικό κίνημα (σε μια τέτοια στιγμή, σε μια τέτοια συγκεκριμένη κατάσταση), το προλεταριάτο δεν μπορεί να μην το υποστηρίξει (συνεπώς δεν μπορεί να μην υπερασπίσει και την πατρίδα σε ένα εθνικό πόλεμο)». * Λένιν: «Γράμμα προς την Ι. Φ. Αρμάντ»
Ταυτόχρονα η αυτοδιάθεση παίζει σπουδαίο ρόλο σ’ όλη την αντίληψη του Λένιν, στο κεφάλαιο «Έθνος και Σοσιαλιστική επανάσταση». Διαβάζουμε:
«Το προλεταριάτο δεν μπορεί παρά να παλεύει ενάντια στη βίαιη διατήρηση των καταπιεζόμενων εθνών στα πλαίσια του δοσμένου κράτους κι αυτό σημαίνει ακριβώς να παλεύει για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Το προλεταριάτο πρέπει να απαιτεί την ελευθερία του αποχωρισμού των αποικιών και των εθνών που καταπιέζει το έθνος "του"...
Από την άλλη μεριά, οι σοσιαλιστές των καταπιεζόμενων εθνών πρέπει να υπερασπίζουν ιδιαίτερα και να εφαρμόζουν στη ζωή την πλήρη και απόλυτη, καθώς και την οργανωτική, ενότητα των εργατών του καταπιεζόμενου έθνους με τους εργάτες του έθνους που καταπιέζει. Χωρίς αυτό, είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί μια ανεξάρτητη πολιτική του προλεταριάτου και η ταξική αλληλεγγύη του με το προλεταριάτο των άλλων χωρών, παρ' όλες τις κατεργαριές, τις προδοσίες και τις αγυρτείες της αστικής τάξης. Γιατί η αστική τάξη των καταπιεζόμενων εθνών μετατρέπει συνεχώς σε εξαπάτηση των εργατών τα συνθήματα της εθνικής απελευθέρωσης: στην εσωτερική πολιτική χρησιμοποιεί αυτά τα συνθήματα για να κλείνει αντιδραστικές συμφωνίες με την αστική τάξη των κυρίαρχων εθνών (λόγου χάρη οι Πολωνοί στην Αυστρία και τη Ρωσία, που συμφωνούν με την αντίδραση για την καταπίεση των εβραίων και των Ουκρανών), στην εξωτερική πολιτική προσπαθεί να κλείνει συμφωνίες με μια από τις ανταγωνιζόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, για να πραγματοποιήσει τους δικούς της ληστρικούς σκοπούς (πολιτική των μικρών κρατών των Βαλκανίων κλπ.)». Λένιν: «Η Σοσιαλιστική Επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών».
Ας θυμηθούμε τον περίφημο ορισμό του Λένιν: «Ιμπεριαλισμός είναι η εποχή της προοδευτικής αύξησης της καταπίεσης των εθνών όλου του κόσμου από μια χούφτα "μεγάλες" Δυνάμεις και γι' αυτό ο αγώνας για τη διεθνή σοσιαλιστική επανάσταση ενάντια στον ιμπεριαλισμό δεν είναι δυνατός χωρίς την αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών. "
Δεν μπορεί να είναι ελεύθερος ένας λαός που καταπιέζει άλλους λαούς" (Μαρξ και Ένγκελς). Δεν μπορεί να είναι σοσιαλιστικό το προλεταριάτο που συμβιβάζεται και με την ελάχιστη βία του έθνους "του" ενάντια σε άλλα έθνη».
Λένιν: «Σοσιαλισμός και Πόλεμος» 1915
Και αργότερα:
«Πρώτα -πρώτα, ποια είναι η πιο σπουδαία, η πιο βασική ιδέα των θέσεών μας; Είναι η διάκριση ανάμεσα στα καταπιεζόμενα και τα καταπιέζοντα έθνη. Εμείς υπογραμμίζουμε αυτήν τη διάκριση σε αντίθεση με την Β' Διεθνή και την αστική δημοκρατία. Για το προλεταριάτο και την Κομμουνιστική Διεθνή έχει ιδιαίτερη σημασία στην εποχή του ιμπεριαλισμού να γίνεται η διαπίστωση των συγκεκριμένων οικονομικών δεδομένων και για την επίλυση των αποικιακών και εθνικών προβλημάτων να έχουμε ως αφετηρία όχι αφηρημένες θέσεις, αλλά τα φαινόμενα της συγκεκριμένης πραγματικότητας. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του ιμπεριαλισμού είναι ότι όλος ο κόσμος όπως τον βλέπουμε εμείς, χωρίζεται σήμερα ανάμεσα σε ένα μεγάλο αριθμό καταπιεζόμενων εθνών και σε ένα μηδαμινό αριθμό καταπιεζόντων εθνών, που διαθέτουν τεράστια πλούτη και ισχυρή στρατιωτική δύναμη. Η πολύ μεγάλη πλειοψηφία, που αριθμεί πάνω από δισεκατομμύριο, πολύ πιθανό 1,25 δισεκατομμύρια, αν υπολογίσουμε το σύνολο του πληθυσμού της γης σε 1,75 δισεκατομμύρια, δηλαδή το 70% του πληθυσμού της γης, ανήκει στα καταπιεζόμενα έθνη, τα οποία βρίσκονται σε άμεση αποικιακή εξάρτηση ή είναι μισοαποικιακά κράτη...». Λένιν : «Έκθεση στην Επιτροπή για το Εθνικό και Αποικιακό Ζήτημα»
Οι νεοαριστεροί αναθεωρητές (πχ ΝΑΡ) σηκώνουν ψηλά τη θέση πως οι προλετάριοι δεν έχουν πατρίδα, θέση του Μαρξ που πολυχρησιμοποιείται από αναρχικούς και τροτσκιστές. Μόνο που οι Μαρξ-Ένγκελς μας είπαν κι άλλα. Διαβάζουμε:
«Η πάλη του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη, αν όχι στο περιεχόμενο, στη μορφή είναι στην αρχή εθνική. Φυσικά, το προλεταριάτο κάθε χώρας πρέπει να ξεμπερδέψει, πριν απ' όλα, με τη δική του αστική τάξη».
Και αλλού:
«Οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα. Δεν μπορεί να τους πάρεις αυτό που δεν έχουν. Μα μια και το προλεταριάτο πρέπει πρώτα να κατακτήσει την πολιτική εξουσία, να ανυψωθεί σε εθνική τάξη, να συγκροτηθεί το ίδιο ως έθνος, είναι και το ίδιο επίσης εθνικό, αν και σε καμιά περίπτωση με την έννοια της αστικής τάξης». Κ. Μαρξ - Φ. Ένγκελς:«Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος»
Ενώ ο Λένιν σημειώνει για το ίδιο θέμα:
«Στο "Κομμουνιστικό Μανιφέστο" λέγεται ότι οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα. *Όμως, εκεί δεν λέγεται μόνο αυτό. Εκεί λέγεται ακόμη ότι με τη σωστή. _διαμόρφωση των εθνικών κρατών, ο ρόλος του προλεταριάτου γίνεται κάπως ιδιόμορφος. Αν πάρουμε την πρώτη θέση (οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα) και ξεχάσουμε τη σ ύ ν δ ε σ ή της με το δεύτερο (οι εργάτες διαμορφώνονται ως τάξη εθνικά, όχι όμως με την ίδια έννοια που διαμορφώνεται η αστική τάξη), θα κάνουμε πολύ μεγάλο λάθος. *Πού βρίσκεται η σύνδεση αυτή; Κατά τη γνώμη μου, ακριβώς στο γεγονός ότι, όταν έχουμε δημοκρατικό κίνημα (σε μια τέτοια στιγμή, σε μια τέτοια συγκεκριμένη κατάσταση), το προλεταριάτο δεν μπορεί να μην το υποστηρίξει (συνεπώς δεν μπορεί να μην υπερασπίσει και την πατρίδα σε ένα εθνικό πόλεμο)». * Λένιν: «Γράμμα προς την Ι. Φ. Αρμάντ»
Ταυτόχρονα η αυτοδιάθεση παίζει σπουδαίο ρόλο σ’ όλη την αντίληψη του Λένιν, στο κεφάλαιο «Έθνος και Σοσιαλιστική επανάσταση». Διαβάζουμε:
«Το προλεταριάτο δεν μπορεί παρά να παλεύει ενάντια στη βίαιη διατήρηση των καταπιεζόμενων εθνών στα πλαίσια του δοσμένου κράτους κι αυτό σημαίνει ακριβώς να παλεύει για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Το προλεταριάτο πρέπει να απαιτεί την ελευθερία του αποχωρισμού των αποικιών και των εθνών που καταπιέζει το έθνος "του"...
Από την άλλη μεριά, οι σοσιαλιστές των καταπιεζόμενων εθνών πρέπει να υπερασπίζουν ιδιαίτερα και να εφαρμόζουν στη ζωή την πλήρη και απόλυτη, καθώς και την οργανωτική, ενότητα των εργατών του καταπιεζόμενου έθνους με τους εργάτες του έθνους που καταπιέζει. Χωρίς αυτό, είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί μια ανεξάρτητη πολιτική του προλεταριάτου και η ταξική αλληλεγγύη του με το προλεταριάτο των άλλων χωρών, παρ' όλες τις κατεργαριές, τις προδοσίες και τις αγυρτείες της αστικής τάξης. Γιατί η αστική τάξη των καταπιεζόμενων εθνών μετατρέπει συνεχώς σε εξαπάτηση των εργατών τα συνθήματα της εθνικής απελευθέρωσης: στην εσωτερική πολιτική χρησιμοποιεί αυτά τα συνθήματα για να κλείνει αντιδραστικές συμφωνίες με την αστική τάξη των κυρίαρχων εθνών (λόγου χάρη οι Πολωνοί στην Αυστρία και τη Ρωσία, που συμφωνούν με την αντίδραση για την καταπίεση των εβραίων και των Ουκρανών), στην εξωτερική πολιτική προσπαθεί να κλείνει συμφωνίες με μια από τις ανταγωνιζόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, για να πραγματοποιήσει τους δικούς της ληστρικούς σκοπούς (πολιτική των μικρών κρατών των Βαλκανίων κλπ.)». Λένιν: «Η Σοσιαλιστική Επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών».
Σχόλια